رده شناسی نظام مند بندهای مادی در زبان فارسی

رده­شناسی نقش­گرای نظام­مند یا به اختصار رده­شناسی نظام­مند به بررسی تفاوت­ها و شباهت­های موجود در نظام­های زبان­ها می­پردازد. هدف بنیادی رده­شناسی نظام­مند دست­یابی به تعمیم­های تجربی قابل اعمال به تمام زبان­های جهان است. در راستای این هدف، متیسن (۲۰۰۴) به مجموعه­ای از تعمیم­های رده­شناختی دست یافته و در ارتباط با آن تعمیم­ها، مدعی شده است که آن­ها را می­توان در توصیف هر زبان و نیز در تلاش در جهت گسترش تبیین­های رده­شناختی در چارچوب دستور نقش­گرای نظام­مند به­کار بست. هدف از انجام این پژوهش، توصیف رفتارهای رده­شناختی بندهای مادی در زبان فارسی با توجه به تعمیم­های رده­شناختی متیسن (۲۰۰۴) درخصوص آن بندهاست.  بر اساس یافته­های پژوهش حاضر، در بندهای مادی زبان فارسی، ۱) در کنار دو مشارک ذاتی کنشگر و مقصد، مشارک­های دیگری، یعنی دریافت­کننده/ گیرنده، وادارنده، دامنه، و شاخص، نیز در نمود فرایند دخیل هستند، ۲) گستره مشارک ذاتی کنشگر بسیار وسیع است، ۳) هر یک از مشارک­های غیرذاتی یادشده در بالا به طریقی به بند مادی اضافه می­شوند. برای مثال، مشارک وادارنده از طریق فرایند سببی­سازی به یک بند مادی افزوده می­شود، ۴) حالت­نمایی مشارک­ها به نظر نسبتا صریح است، و ۵) انتقال مالکیت به­صورتی متفاوت از سلب مالکیت بازنمایی می­یابد.        

کلیدواژه ها:

Keywords: Systemic functional grammar ، language typology ، systemic functional typology ، material clause ، Persian language. ، واژه های کلیدی: دستور نقش گرای نظام مند ، رده شناسی زبان ، رده شناسی نقش گرای نظام مند ، بندهای مادی ، زبان فارسی.