پهنه بندی تعداد روز طوفانی در کشور ایران با استفاده از روش های زمین آماری و ریاضی

زمینه و هدف: تعداد روز طوفانی به وسیله عوامل گوناگونی مانند سرعت وزش باد، میزان بارش، رطوبت خاک و غیره قرار دارد. بررسی این شاخص در کشور می­تواند در برنامه­ریزی­های گوناگون مورد توجه قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق پهنه­بندی تعداد روزهای طوفانی در کشور و انتخاب بهترین مدل بر اساس داده­های ۱۵۰ ایستگاه هواشناسی در دوره آماری ۲۵ ساله ۲۰۱۰-۱۹۸۶میلادی است. روش بررسی: بعد از تعیین ایستگاه­ها با پراکندگی مناسب، داده­های تعداد روز طوفانی در کشور ایران مربوط به دوره­ی زمانی ۲۰۱۰-۱۹۸۶ در سال ۱۳۹۵ جمع­آوری شد. به منظور بررسی نرمال بودن داده­ها از روش کلموگروف- اسمیرنف استفاده گردید. جهت نشان دادن همبستگی مکانی بین داده­های تعداد روز طوفانی از واریوگرام استفاده شد. وایروگرام گوسین با میزان همبستگی ۹۶/۰، بهترین همبستگی بین داده­ها را مدل­سازی نمود و برای درون­یابی از روش کریجینگ استفاده گردید. سپس با استفاده از روش­های مختلف زمین­آماری و ریاضی، نقشه­ تعداد روزهای طوفانی در کشور ترسیم شد. به این منظور از روش­های درون­یابی ریاضی شامل روش عکس فاصله (IDW)، درون­یاب چند جمله­ای جهانی (GPI)، تابع شعاعی (RBF)، درون­یاب موضعی (LPI) و روش زمین­آماری کریجینگ استفاده شد. جهت انتخاب بهترین روش درون­یابی از شاخص­های آماری ریشه میانگین مربعات (RMS) و میزان همبستگی داده­های مشاهداتی و پیش­بینی­شده استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که پیش­بینی روش کریجینگ شاخص (Kriging Indicator) دارای بیشترین میزان همبستگی با داده­های مشاهداتی است (R۲=۰.۷۴). همپنین مناطق جنوب شرقی و جنوب غربی کشور دارای بیشترین میزان تعداد روز طوفانی در کشور می­باشند. بحث و نتیجه گیری: بالا بودن این شاخص در جنوب شرق ناشی از خشک شدن دریاچه هامون و وجود بادهای ۱۲۰ روزه­ی سیستان و در جنوب غرب کشور ناشی از گرد و غبار ورودی از کشورهای عربی است. نوار شمالی کشور نیز دارای کمترین میزان شاخص تعداد روز طوفانی در کشور است.

کلیدواژه ها:

ایران ، کریجینگ ، گرد و غبار ، میان یابی ، قابلیت دید