بررسی تاثیر زمان برداشت برکمیت و کیفیت اسانس دو گونه Salvia officinalis L. و Mentha piperita L. در استان خوزستان

در این تحقیق تاثیر مراحل مختلف برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس دو گونه Mentha piperita (نعناع فلفلی) و Salvia officinalis (مریم گلی) بررسی شد. ریزوم نعناع فلفلی در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۸۷ در عمق ۵ سانتی متری خاک در مزرعه شرکت جنگل کار فردوس در استان خوزستان کشت گردید. بذر مریم گلی از مرکز تحقیقات اصفهان دریافت و در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۷ نشاها به زمین اصلی منتقل و بر روی پشته ها نشاکاری شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و تیمارها شامل سه مرحله قبل از گلدهی، زمان گلدهی و بعد از گلدهی بود. آزمایش در مجموع شامل ۶ تیمار و در سه تکرار یعنی در مجموع در ۱۸ واحد آزمایش (کرتچه) انجام شد. نمونه های هر دو گیاه پس از خشک کردن در هوای اتاق و حذف بخش های چوبی به روش تقطیر با آب در سه تکرار اسانس گیری شدند. پس از هر اسانس گیری، اسانس های گرفته شده جهت آنالیز و شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده به دستگاه GC و GC/MS تزریق شد. طبق نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس مشخص شد که تاثیر مراحل مختلف برداشت بر بازده اسانس گیاه نعناع فلفلی در سطح ۵% و برای گیاه مریم گلی در سطح ۱% معنی دار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بالاترین بازده اسانس گیاه نعناع فلفلی مربوط به زمان گلدهی است که معادل ۸/۲% (قبل از گلدهی ۴/۲% و بعد از گلدهی ۳/۲%) بود و برای گیاه مریم گلی مربوط به زمان قبل از گلدهی است که معادل ۰/۳% (زمان گلدهی ۶/۰% و بعد از گلدهی ۹/۰%) بود که نسبت به دو مرحله دیگر اختلاف معنی دار داشتند. تجزیه و شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس ها نشان داد که ترکیب های شاخص اسانس مریم گلی در مراحل قبل از گلدهی، زمان گلدهی و بعد از گلدهی به ترتیب عبارت بود از: آلفا-توجون (۸/۲۰%، ۱/۲۷% و ۹/۳۵%)، کامفور (۲/۲۹%، ۶/۱۴% و ۲/۲۲%) و بتا-توجون (۱/۱۵%، ۶/۱۴% و ۱/۴%). ترکیب های شاخص اسانس نعناع فلفلی در مراحل قبل از گلدهی، زمان گلدهی و بعد از گلدهی به ترتیب عبارتند از: منتول (۷/۲۷%، ۹/۲۶% و ۰/۲۷%)، منتون (۳۷%، ۹/۲۱% و ۲/۱۷%) و منتوفوران (۰/۱۶%، ۰/۲۲% و ۳/۲۵%).

کلیدواژه ها:

Mentha piperita L ، منتون ، منتول ، Salvia officinalis L ، اسانس ، مراحل برداشت