بررسی ترکیب های شیمیایی اسانس برگ، ساقه و ریشه گیاه Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze

جنس Hertia، متعلق به تیره کاسنی (Compositae)، شامل ۱۲ گونه است که در سرتاسر شمال و جنوب آفریقا و جنوب غربی آسیا پراکنده اند. این جنس در ایران تنها دارای ۲ گونه گیاه بوته ای است که پراکنش قابل توجهی در مناطق بیابانی دارند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب های موجود در اسانس برگ، ساقه و ریشه گونه Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze بود. بدین منظور، این گیاه در خرداد ماه ۱۳۸۹ از کوه هزار، ارتفاع ۲۹۰۰ متری، واقع در منطقه راین، استان کرمان جمع آوری و از برگ، ساقه و ریشه آن به طورجداگانه به روش تقطیر با آب، اسانس گیری شد. ترکیب های تشکیل دهنده روغن های اسانسی، با استفاده از دستگاه های کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی شدند. در اسانس برگ، ۱۷ ترکیب شناسایی شد که ۶/۹۷% کل اسانس را تشکیل می دادند. بتا-پینن (۱/۳۲%)، آلفا-پینن (۶/۱۴%)، بتا-فلاندرن (۲/۱۴%) و آلفا-توجن (۵/۱۳%) ترکیب های اصلی اسانس بودند. همچنین ۲۱ ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شد که ۲/۹۴% کل اسانس را شامل می شدند. آلفا-پینن (۴/۳۸%)، بتا-پینن (۸/۱۴%) و ترانس-وربنول (۳/۱۲%) ترکیب های عمده اسانس بودند. از طرف دیگر، از بین ۸ ترکیب شناسایی شده در اسانس ریشه که ۳/۹۵% کل اسانس را تشکیل می دادند، آلفا-پینن (۲/۵۱%)، جرماکرن D (۲/۱۱%) و میرسن (۴/۱۰%) اجزاء اصلی اسانس بودند. در روغن های اسانسی هر سه اندام گیاه مورد بررسی، درصد منوترپن ها به مراتب بیشتر از سزکوئی ترپن ها بود.

کلیدواژه ها:

Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze ، تیره کاسنی ، روغن اسانسی ، آلفا-پینن ، بتا-پینن ، بتا-فلاندرن