بررسی نوسانهای فصلی اسانس و ترکیب ۱،۸-سینئول در گونه های سازگار اکالیپتوس در استان فارس

درختان اکالیپتوس (Eucalyptus) در شمار گونه های جنگلی سریع الرشد محسوب می شوند که بومی اقیانوسیه هستند، این گونه درختی بیش از ۱۰۰ سال پیش به ایران وارد شد و در جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بود کشت شد. هدف از این تحقیق بررسی نوسانهای فصلی اسانس و ترکیب ۱،۸-سینئول در گونه های سازگار اکالیپتوس در استان فارس بود. برگ های ۱۴ گونه اکالیپتوس به نامهای E. calcicultrix (Miq.) Blakely؛ E. camaldulensis var. camaldulensis Dehnh؛ E. cornuta؛ E. fruticetorum؛ E. intertexta R.T.Baker؛ E. largiflorens F. Muell.؛ E. lesouefii؛ E. longicornis F. Muell.؛ E. oleosa F. Muell.؛ E. rudis Endl.؛ E. salmonophloia F. Muell.؛ E. salubaris؛ E. stricklandii Maiden؛ E. viridic. از استان فارس به مدت دو سال (۱۳۸۷-۱۳۸۶) در اواسط هر فصل جمع آوری و به روش تقطیر با آب اسانس گیری و توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر منطقه برخی از گونه ها ضمن اینکه در فصل یا فصول مشخصی دارای بیشترین بازده و کیفیت از اسانس بودند به دلیل بالا بودن مقدار اسانس و میزان ترکیب ۱،۸-سینئول موجود در آن قابل توصیه برای کشت وسیع در آن منطقه به منظور اسانس گیری هستند. بازده اسانس گونه های گونه های مختلف اکالیپتوس در فصول مختلف بین ۰/۱ تا ۸/۶ درصد در سال ۱۳۸۶ و ۳/۰ تا ۸/۵ درصد در سال ۱۳۸۷ متغیر بودند. گونه E. oleosa F.Muell. در شوسنی، ممسنی بالاترین میزان اسانس را در پاییز (۴/۶-۲/۵%) و بالاترین میزان ترکیب ۱،۸-سینئول را در زمستان (۰/۹۴-۴/۹۱%) داشت. این گونه بهترین گونه قابل توصیه برای کشت در این منطقه و مناطق مشابه از نظر اقلیمی بوده و بهترین زمان برداشت آن فصل پاییز و زمستان است.

کلیدواژه ها:

اکالیپتوس (Eucalyptus) ، نوسانهای فصلی ، بازده اسانس ، ۱ ، ۸-سینئول ، تقطیر با آب