بررسی تنوع صفات مختلف زراعی و پتانسیل عملکرد اینبرد لاین های گندم نان Triticum aestivum L.)) حاصل از تلاقی ارقام روشن در فلات

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی اینبردلاین های گندم، مدلسازی عملکرد دانه و انتخاب ژنوتیپ های برتر، ۳۰۵ لاین گندم حاصل از تلاقی ارقام روشن درفلات به همراه ارقام والدینی و دو شاهد (مهدوی و شاهپسند) در سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در قالب طرح آگمنت ارزیابی گردیدند. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری را بین ارقام شاهد نشان داد و البته بین بلوک ها برای هیچکدام از صفات اختلاف معنی داری وجود نداشت که حاکی از یکنواختی زمین مورد مطالعه است. نتایج همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی مطابقت بالایی با هم داشتند که حاکی از تاثیر کم خطای محیطی بر ارتباط بین صفات مورد ارزیابی است. نتایج ضرایب همبستگی فنوتیپی مشخص کرد بین عملکرد دانه و اکثر صفات مورد ارزیابی ارتباط معنی داری وجود دارد. طبق نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام صفات تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته و طول ریشک حدود ۸۱ درصد عملکرد دانه را توجیه کردند. با استفاده از تجزیه به عامل ۱۳ صفت مورد مطالعه در قالب چهار مولفه که حدود ۶۵ درصد از تغییرات کل را توجیه کردند، گروه بندی شدند. تجزیه خوشه ایلاین ها را به ۳ گروه، گروه بندی کرد و دندروگرام حاصل نشان داد که لاین های گروه دوم وسوم اختلاف معنی داری دارند ولاین های گروه سوم میانگین بالاتری دارند. ارزیابی پتانسیل عملکرد دانه و بررسی دقیق تنوع فنوتیپی صفات منجر به گزینش ۴۰ لاین برتر در آزمایش گردید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که صفات تعداد دانه در تک بوته، تعداد پنجه بارور، طول دوره پرشدن دانه و طول ریشک را می توان به عنوان معیارهایی برای گزینش در جهت بهبود عملکرد دانه در گندم معرفی کرد.

کلیدواژه ها:

Cluster analysis ، Factor analysis ، Genetic correlation ، Grain yield ، Stepwise regression and wheat ، تجزیه خوشه ای ، تجزیه عامل ها ، رگرسیون گام به گام ، عملکرد دانه ، گندم ، همبستگی ژنتیکی