نقش حساسیت به فرسایش سازندهای زمین شناسی در فرسایش و تولید رسوب (مطالعه موردی: زیرحوزه های رودخانه دویرج استان ایلام)

در بررسی­های مربوط به فرسایش و حفاظت خاک ویژگی­های زمین­شناسی و لیتولوژیکی حوزه با توجه به تاثیرات آن­ها در فرسایش و تولید رسوب از اهمیت خاصی برخوردار است. فرسایش و تولید رسوب به عواملی زیادی مرتبط است که مهم­ترین آنها فرسایش­پذیری سازندهای زمین­شناسی به فرسایش می­باشد. در این مطالعه به مقایسه فرسایش­پذیری سازندهای دو زیرحوزه رودخانه دویرج استان ایلام و نقش آنها در فرسایش و تولید رسوب پرداخته شده است. در خروجی این زیرحوزه­ها میزان رواناب و بار معلق اندازه­گیری و سپس با استفاده از معادله نسبت تحویل رسوب، مقدار فرسایش هر زیرحوزه محاسبه گردید. در ادامه برای بررسی میزان فرسایش­پذیری سازندهای زمین­شناسی از روش فیض­نیا استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که حساسیت واحدهای زمین­شناسی به فرسایش نقش به­سزایی در تولید رسوب دارد به طوری­که در این تحقیق میزان حجم رسوب حوزه ۱ بیش از ۵/۲ برابر حوزه ۲ می­باشد. علت تفاوت این است که در زیرحوزه شماره یک، ۴/۹۲ درصد از سازندهای زمین­شناسی در طبقه حساس به فرسایش و ۴۵/۷ درصد آن در طبقه متوسط به فرسایش قرار دارند، اما در زیرحوزه شماره دو، ۰۱/۶۵ درصد حوزه از سازندهای حساس به فرسایش و ۹۹/۳۴ درصد آن در طبقه متوسط به فرسایش می­باشند. در مرحله بعد با استفاده از رابطه تجربی در زیرحوزه یک، سازند گچساران با مساحت ۶۳۰۴ هکتار و فراوانی ۰۹/۸۲ درصد و در زیرحوزه دو، این سازند با مساحت ۸۶/۲۱۶۶ هکتار و فراوانی ۰۷/۴۹ درصد بیش­ترین وسعت را دارد. بالا بودن فرسایش و تولید رسوب زیرحوزه ۱ نسبت به زیرحوزه ۲ به دلیل وجود سازندهای حساس به فرسایش به ویژه سازند گچساران بوده که بیش­ترین وسعت حوزه را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه ها:

Doviraj ، Erosion ، Feyznia Method ، Geological Formations ، Sediment ، فرسایش ، رسوب ، سازندهای زمین شناسی ، روش فیض نیا ، دویرج