شبیه سازی جریان رودخانه با استفاده از مدل SWAT (مطالعه ی موردی: رودخانه قره سو اردبیل)

     شبیه سازی جریان رودخانه ها، پیش بینی رفتار هیدرولوژیکی حوزه های آبخیز و درک درستی از مولفه های مختلف چرخه هیدرولوژیکی برای برنامه ریزی در برای حفاظت از منابع آبی حائز اهمیت است. از طرف دیگر، نبودن برآورد مناسب رواناب حاصل از بارش در حوزه های آبخیز، مدیریت بهینه ی منابع آبی به ویژه مدیریت بهره برداری سدها و شبکه ی آبرسانی را دچار مشکل می نماید. در پژوهش حاضر از مدل SWAT برای شبیه سازی رواناب ماهانه ی حوزه آبخیز قره سو واقع در استان اردبیل با مساحت ۴۰۶۲ کیلومتر مربع استفاده شد. هدف اصلی این پژوهش، کاربرد و اجرای مدل SWAT در شبیه سازی رواناب ماهانه حوزه آبخیز قره سو و ارزیابی دقت شبیه سازی مدل در مراحل واسنجی و اعتبارسنجی می باشد. آمار رواناب ایستگاه های هیدرومتری سامیان، پل الماس و یامچی در سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ میلادی ( ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۹ هجری شمسی) برای شبیه سازی جریان مورد استفاده قرار گرفت. آمار سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸ برای واسنجی و آمار سال های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ برای اعتبارسنجی مدل در نظر گرفته شد. ضرایب تبیین ( ) و نش- ساتکلیف ( ) برای ارزیابی کارایی مدل استفاده گردید. ضریب  در دوره ی واسنجی ۷۰/۰، ۶۸/۰ و ۳۴/۰ و در دوره اعتبارسنجی ۸۲/۰، ۵۳/۰ و ۶۳/۰ به دست آمد که به ترتیب متعلق به ایستگاه های یامچی، سامیان و پل الماس است. ضریب  در دوره ی واسنجی به ترتیب ۵۱/۰، ۵۸/۰ و ۰۹/۰ و در دوره ی اعتبارسنجی به ترتیب ۵۱/۰، ۳۳/۰- و ۶۰/۰ به دست آمد. بر اساس نتایج ضرایب ارزیابی، مدل SWAT رواناب ماهانه ی ایستگاه یامچی را در هر دو مرحله واسنجی و اعتبارسنجی به صورت قابل قبول شبیه سازی کرده است. از دلایل ضعف مدل در شبیه سازی جریان در بعضی از ماه های سال می توان به شبیه سازی ضعیف ذوب برف، ناسازگاری فرضیات مدل در انتقال جریان در لایه های یخ زده و اشباع، تعداد کم داده های جریان و فقدان داده های ورودی لازم برای شبیه سازی آب زیرزمینی اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

Calibration ، Ghareh Su watershed ، Runoff ، Validation ، SWAT model ، اعتبارسنجی ، حوزه ی آبخیز قره سو ، رواناب ، مدل SWAT ، واسنجی