پهنه بندی خطر سیلاب با استفاده از سیستم تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: حوزه آبخیز شیطور بافق)

امروزه یکی از مسائل مهم در پروژه­های مهار سیلاب کشور، اولویت­بندی حوزه ها برای تخصیص بودجه و عملیات سازه­ای و غیرسازه­ای می­باشد. فقدان ایستگاه­های هیدرومتری در بسیاری از زیرحوزه­ها، تعیین میزان مشارکت زیرحوزه­های مختلف یک آبخیز در ایجاد سیلاب خرو را با مشکل مواجه می­کند. لذا بررسی پارامترهای موثر در بروز سیل در زیرحوزه­ها از طریق مدل­هایی نظیر سیستم تصمیم­گیری چندمعیاره (MCDAS) می­تواند در تعیین نقش هر یک از زیرحوزه­ها در بروز سیلاب راهگشا باشد. حوزه آبخیز شیطور بافق از جمله حوزه­هایی است که علی­رغم بروز سیلاب­های مکرر فاقد هرگونه ایستگاه هیدرومتری است. هدف از این پژوهش بررسی میزان پتانسیل زیرحوزه­های این آبخیز در ایجاد سیلاب می­باشد. در این تحقیق پس از تهیه لایه­های رقومی پارامترهای موثر نظیر مساحت حوزه، شیب حوزه، شیب آبراهه اصلی، تراکم زهکشی، ضریب شکل حوزه، بارندگی سالانه، کاربری اراضی و نفوذپذیری زیر حوزه­ها، با روش AHP اقدام به وزندهی هر لایه بر اساس میزان اهمیت آن در بروز سیلاب شد. در نهایت با اعمال وزن­ها و ضرایب هر یک از لایه­ها در الحاقیه MCDAS نرم­افزار ArcGIS، نقشه ترکیبی تهیه شد. ارزش پیکسل­های نقشه ترکیبی می­تواند از صفر تا یک متغیر باشد که هر چه به یک نزدیک­تر باشد بیانگر پتاسیل بیشترسیل­خیزی است. بر اساس نقشه نهایی، زیر حوزه Cchr('۳۹')۵ با ارزش ۷۹/۰  از بیشترین پتانسیل بروز سیلاب برخوردار است که باید در الویت اقدامات اصلاحی قرار گیرد. پس از آن زیرحوزه­های C۱ و C۲ و C۳ در گروه با خطر زیاد و زیرحوزه­های Cchr('۳۹')۷ و Cchr('۳۹')۳ در گروه با خطر وقوع سیلاب کم قرار گرفتند و در نهایت زیر حوزه C۵ با ارزش ۱۵/۰ کمترین خطر سیل خیزی را در منطقه دار می­باشد.

کلیدواژه ها:

AHP ، Flood ، MCDAS ، Sheytoor-Bafgh Watershed ، سیل ، سیستم تصمیم گیری چندمعیاره ، تحلیل سلسله مراتبی ، حوزه شیطور بافق