بررسی تاثیر عوامل زمین محیطی بر شکل گیری و گسترش فرسایش خندقی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه تمر قره قوزی، استان گلستان)

      با توجه به اهمیت سازندهای لسی که  سطح وسیعی از استان گلستان را در بر گرفته است و نقش بسزای آن در تولید رسوب رودخانه گرگان رود، شناخت دقیق­تر اشکال فرسایشی لس­ها جهت ارائه راهکارهای لازم برای معضل فرسایش و رسوب در آنها بویژه فرسایش خندقی ضروری به نظر می­رسد. بنابراین در تحقیق حاضر برای شناخت مکانیزم شکل­گیری خندق­ها در سازند لسی اقدام به ارائه مدل رگرسیونی از طریق بررسی عوامل موثر زمین محیطی بر رخداد فرسایش خندقی گردیده است. بدین منظور پس از بررسی عکس­های هوایی با مقیاس ۱:۲۰۰۰۰ و مطالعات پایه­ای از قبیل، اقلیم، زمین­شناسی، خاک، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، موقعیت مکانی خندق­های مورد نظر(منطقه تمر قره قوزی) مشخص و پس از تهیه نقشه واحد کاری در محیط GIS، اقدام به نقشه­برداری گردید. همچنین به منظور بررسی تاثیر پوشش گیاهی در شکل­گیری فرسایش خندقی نیز اقدام به برداشت تراکم پوشش گیاهی از طریق استقرار پلات­های یک متر مربعی ( ۱×۱) شده است. در نهایت پس از تعیین و محاسبه ارتباط بین عوامل زمین محیطی با شکل­گیری، رشد و گسترش فرسایش خندقی از طریق تجزیه و تحلیل چند متغیره، با استفاده از نرم­افزار SPSS، مدل رگرسیونی مناسب برای توسعه فرسایش خندقی حاصل شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها حاکی از آن است که عوامل زمین محیطی از قبیل طبقات ارتفاعی، شیب زمین، جهت دامنه، ارتفاع دامنه، بارندگی سالانه، واحدهای سنگی، تیپ اراضی و تراکم پوشش گیاهی در شکل­گیری و گسترش فرسایش خندقی در سازند لسی نقش موثری دارند.

کلیدواژه ها:

Earth environmental factors ، GIS ، Gully erosion ، Gully initiation mechanism ، Loss ، Regression model ، فرسایش خندقی ، لس ، مکانیسم شکل گیری خندق ، عوامل زمین محیطی ، مدل رگرسیونی ، GIS