انتخاب شاخص خشکسالی مناسب و پهنه بندی خشکسالی با استفاده از روش های ژئواستاتیستیک در محیط GIS برای استان یزد

در این تحقیق انتخاب شاخص خشکسالی منایب بر اساس از اطلاعات ۲۴ ایستگاه باران سنجی که دارای توزیع مکانی مناسب در سطح استان یزد می باشند و طول آماری مشترک بالغ بر ۲۵ سال دارند انجام شده است. در ابتدا گسستگی در آمار ایستگاه ها به روش EM الگوریتم بازسازی و تکمیل شده است. در مرحله بعد شاخص های خشکسالی متعددی شامل بارش استاندارد ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماهه، انحراف از میانگین، درصد از نرمال و دهک ها براساس اطلاعات مذکور محاسبه شدند. در این شرایط از یک سو بر اساس ارزیابی های انجام شده در دشت معرف (یزد- اردکان) شاخص های انحراف از میانگین، درصد از نرمال و دهک ها امکان مقایسه مکانی را ندارند و از سوی دیگر بررسی روش های مختلف انتخاب شاخص خشکسالی مناسب نشان داد که انتخاب شاخص خشکسالی مناسب باید با توجه به هدف (وضعیت منابع آب) باشد که شاخص بارش استاندارد این توانایی را دارد. لذا، به تطابق تغییرات سطح ایستایی و دوره های زمانی مختلف شاخص بارش استاندارد پرداخته شد و شاخص بارش استاندارد ۱۲ ماهه به عنوان شاخص مناسب انتخاب شد. اما باید درنظر داشت که از یک سو شاخص بارش استاندارد ۱۲ ماهه با توجه به تطابق با وضعیت منابع آب، امکان مقایسه مکانی ومدیریت خشکسالی به عنوان شاخص خشکسالی مناسب انتخاب شده است و از سوی دیگر شاخص بارش استاندارد، شاخصی است که به صورت ذاتی خشکسالی را به صورت ماهانه بیان می کند. همچنین از یک سو می توان با جمع جبری مقادیر شاخص بارش استاندارد در ماه های مختلف یا فصول مختلف به میزان خشکسالی پی برد و از سوی دیگر با توجه به وضعیت بارش استان یزد که در بیش از نیمی از ماه ها مقدار بارش ماهانه صفر ثبت شده است و در واقع توزیع بارش ماهانه در استان یزد به سمت راست چولگی دارد، نیاز به بررسی خشکسالی به صورت سالانه است. لذا، در این تحقیق از میانگین شاخص بارش استاندارد ۱۲ ماهه برای یک سال آبی استفاده شده است که هم بیانگر وضعیت سطح ایستایی در آن سال باشد و هم از مقایسه میانگین بارش در ماه های هر سال با دوازده ماه گذشته حاصل شده است و بنابراین با بارش در سال گذشته همبستگی بالا و منفی دارد. در پایان نقشه پهنه بندی خشکسالی استان یزد بر اساس روش های مختلف زمین آماری رسم شد. همچنین بررسی نقشه پهنه بندی خشکسالی استان یزد در یک سال حد واسط، آسیب پذیری منابع آب شهرهیا یزد، تفت، مهریز، بافق، نایبندان و خرانق را نشان داد. پیش بینی خشکسالی نیز یک دوره خشکسالی بین سال های ۹۴-۱۳۹۲، سپس ترسالی و در ادامه یک دوره خشکسالی بین سال های ۱۴۰۰-۱۳۹۷ را نشان می دهد.