زنان و دختران دارای معلولیت: ظرفیت گفتمان صلح در فراگیری حق های بشری

نخستین بند از مقدمه کنوانسیون سازمان ملل متحد در حقوق افراد دارای معلولیت، "حقوق برابر و لاینفک همه اعضای خانواده بشری" را به عنوان "بنیان آزادی، عدالت و صلح در جهان" قلمداد کرده است. به رغم اعتبار تفسیری متن مقدمه کنوانسیون های حقوق بشری، اهمیت چنین تاکیدی بر آزادی، صلح و عدالت به عنوان سنگ بنای اجرای حق های بشری، غیر قابل تردید است. بی شک، در سایه همین مفاهیم بنیادین است که تک تک افراد جوامع بشری، فارغ از ویژگی های عرضی، و بر اساس ذات انسانی خویش، می توانند از حقوقی برابر و سلب نشدنی برخوردار گردند. هر چه زیربنای نظام تضمینات حقوق بشری، قوی تر باشد، صورت های پیش رفته تری از حق های بشری، حافظ کرامت ذاتی اشخاص می شوند. آن چه مسلم است، گفتمان مطلوب صلح جز در پرتو آزادی، محقق نگشته و صلح پایدار را گریزی از عدالت نیست. در چیستی صلح، سخن فراوان رفته است. برخی، آن را صرف نبود جنگ دانسته اند. هدایت الله فلسفی در کتاب "صلح جاویدان و حکومت قانون"، صلح را مفهومی نسبی، و در ملازمه دایم با جنگ می داند، "هرچند که در پی دور کردن آن از قلمرو خویش باشد." اما به نظر می رسد برداشت کانت از صلح، با ضرورت تحقق حقوق فردی انسان امروز، سازگاری بیشتری داشته باشد، بدین معنا که صلح، صرف نبود جنگ نیست؛ بلکه صلح حقیقی باید در جامعه نهادینه شده باشد.جمع دو مولفه "جنسیت" و "معلولیت" در زنان و دختران دارای معلولیت، آنان را در موقعیتی حاشیه ای نسبت به افراد تندرست و نیز مردان دارای معلولیت قرار داده است. حقیقت آن است که به واسطه نگرش انفعالی به زنان دارای معلولیت ، هم چنین به دلیل تفوق نگرش مردانه در تصمیم سازی ها، زنان دارای معلولیت، هیچ گاه فرصتی برای بیان دغدغه های خاص خود نیافته اند. در هر جامعه ای که مدعی مردم سالاری است، گفتمان صلح در مفهوم گسترده آن، می تواند راهی امن به سوی شناسایی و اجرای حقهای گوناگون بشری باشد. بدیهی است که گفتمان صلح فراگیر، دغدغه های گروه های بیشتری از افراد را پوشش داده و صلح حاصل از آن، پایداری بیشتری خواهد داشت. پژوهش حاضر، در پی پاسخ به چگونگی ظرفیت سازی گفتمان صلح برای شناسایی و پذیرش زنان دارای معلولیت، بهعنوان قشری فعال در احقاق حق های بشری است؛ رهیافتی که برآیند مطلوب آن، حکومت فراگیر حق های بشری در پرتو صلحی پایدار خواهد بود.

کلیدواژه ها:

زنان و دختران دارای معلولیت ، گفتمان صلح ، حقوق بشر ، جنسیت.