غایت طبیعی و نسبت آن با غایت نهایی در نقد سوم کانت
سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 261
فایل این مقاله در 12 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_MTOD-27-107_006
تاریخ نمایه سازی: 11 مهر 1400
چکیده مقاله:
کانت در نقد قوه حکم طبیعت را به مثابه نظام غایات در نظر میگیرد و برخلاف نظام علی معلولی و نگرش مکانیستیای که در نقد عقل محض بر فلسفهاش حاکم بود، غایتمندی و نگرش غایتمحور مهم ترین ویژگی سومین نقد کانت میشود. فیلسوف کونیگسبرگی در مواجهه با طبیعت و به ویژه در ارگانیسمها و موجودات جاندار و گیاهان به مواردی برمیخورد که نگرش مکانیستی قادر به تبیین آن نبود؛ پس بدون اینکه منکر اصل علیت شود به اصل غایتمندی در طبیعت متوسل شده و اولی را به جهان فنومنال و دومی را به جهان نومنال نسبت میدهد و دلیل آن را هم این میداند که انسان شهروند هر دو جهان است. غایت طبیعی یا موجودات سازمند (ارگانیک) مهم ترین موجوداتی هستند که کانت با نگرش غایتمحور به آنها میپردازد. آنها هم علت و هم معلول خود هستند و از طرف دیگر تولیدکننده نوع خود به شمار میروند و همچنین بقا و رشد آنها از طریق خودشان انجام میشود، به این ترتیب که موادی از خارج جذب میکنند و صورت خودشان را به آن میدهند. به نظر کانت واپسین غایت فقط می تواند انسان باشد؛ زیرا اوست که توانایی توسعه غایات را دارد و با اراده انسان به مثابه موجودی اخلاقی است که طبیعت میتواند غایتمند باشد و تعیین غایت به اختیار انسان، همان فرهنگ یا پرورش است و به این واسطه به طبیعت ارزش میبخشد، وگرنه طبیعت و موجودات در آن عبث بودند. هگل در نقد بر دیدگاه ارگانیستی کانت در طبیعت، بر آن است که احکام مطرح شده درباره ارگانیک و غایت طبیعی در نقد سوم از جنبه استعلایی هستند و عینیتی در طبیعت ندارند؛ به دیگرسخن طبیعت به مثابه غایت طبیعی و ارگانیسم غیرقابل شناخت است و تصور ارگانیسم در نقد سوم تنها کاربرد تنظیمی دارد و کاربرد تقویمی ندارد؛ از سوی دیگر دانشمندان فیزیک جدید معتقدند مجبور نیستیم که میان دو نظریه مکانیکی و ارگانیکی یکی را برگزینیم؛ زیرا در ذرات بنیادی همه اشیاء، حیاتی ارگانیک وجود دارد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
مرتضی سعیدی ابواسحاقی
دانشگاه تهران، پردیس فارابی، سایر، دانشجوی دکتری (نویسنده مسئول)
مهدی ذاکری
دانشگاه تهران، پردیس فارابی، دانشیار، دکترای تخصصی
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :