ملاحظات اخلاقی در تامین سرپناه پس از سانحه، (مطالعه ی موردی: روستاهای شهرستان آق قلا پس از سیل ۱۳۹۸ استان گلستان)

در طول سده­ های اخیر، رخداد سیلاب در سکونت­گاه­ های انسانی یکی از معضلات مورد مواجهه مدنیت بشری بوده است؛ چراکه وقوع سیلاب موجب بروز خسارات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی جبران ناپذیری می­شود. از مهم­ترین اقدامات لازمه پس از جاری شدن سیل، فراهم کردن سکونت­گاه­های موقت و سپس خانه­های دائمی برای آسیب­دیدگان از این سانحه است. سوانح فی­نفسه باعث ایجاد بی هنجاری می­شوند. در شرایطی که هنجارهای اجتماعی دیگر توانایی تنظیم رفتارهای میان فردی را ندارند یا به طرق پیشین چندان تاثیرگذار نیستند، بررسی جنبه­های اخلاقی روند تامین سرپناه برای آسیب­دیدگان مقول ه­ای حائز اهمیت است. در بهار سال ۱۳۹۸ پس از جاری شدن سیلاب و ماندابی پس از آن در شهرستان آق­ قلا و روستاهای اطراف بسیاری از اهالی مجبور به تخلیه خانه­ های خود شدند. ازجمله دلایل وقوع این سانحه می­توان به بارش شدید و کم سابقه، کم بودن شیب زمین و عدم نفوذپذیری خاک اشاره کرد. جامعه انسانی ساکن در منطقه آق­قلا از خصیصه­های مذهبی، قومیتی و فرهنگی متفاوتی تشکیل شده است که همین امر دشواری عمل سازمان­های مسئول را در رابطه با پاسخ به سانحه دوچندان می­کند. در چنین شرایطی احتمال بروز بی­عدالتی، در نظر نگرفتن کرامت انسانی و درنهایت تشدید التهاب و اغتشاش حاکم بر جامعه آسیب­ دیده بیشتر است.  رویکرد در نظر گرفته شده برای انجام این پژوهش روش کمی-کیفی و توصیفی- تحلیلی است. این تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای و بررسی­های میدانی به انجام رسیده است. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش بررسی مستندات موجود، کتب و مقالات، بازدید، مشاهده و عکس­برداری، انجام پرسشنامه از آسیب­دیدگان و مصاحبه عمیق با مردم محلی، مسئولین سازمان­ها و سایر ارگان های دخیل در امر تامین سرپناه بوده است. این پژوهش نتیجه می­گیرد که با در نظر گرفتن اخلاق به عنوان بستری جهت تشخیص سره از ناسره و تدوین گزاره­هایی از اصول و ارزش­ها می­توان به مجموعه­ای از هنجارها و درنهایت بایدها و نبایدها دست پیدا کرد. با تصویب این اصول به عنوان یک پروتکل و الزام رعایت آن توسط مسئولین، امدادگران و خود آسیب­دیدگان می­توان از اثرات بلندمدت ناهنجاری­های اخلاقی پس از سانحه کاست.

کلیدواژه ها:

providing shelter ، emergency phase ، rehabilitation phase ، ethic in disaster ، flood ، Aqqalla ، تامین سرپناه ، دوران اضطراری و ساماندهی ، اخلاق پس از سانحه ، سیل آق قلا.