تحلیل شبکه دست اندرکاران سازمانی در سیاست گذاری و مدیریت یکپارچه منابع آب دشت گرمسار

تعدد دست اندرکاران سازمانی، با سیاست ها، رویکردها، اولویت ها، ظرفیت ها و علایق متفاوت در حال تغییر نسبت به مقوله آب و فقدان یک نظام جامع برای شناسایی نقش و شناخت روابط ساختاری آنان در شبکه دست اندرکاران مرتبط، از مهمترین چالش های بنیادین فراروی مدیریت یکپارچه و مشارکتی منابع آب می باشد. بدین ترتیب، شناسایی و تحلیل دست اندرکاران سازمانی، به عنوان مهمترین ارکان سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای فعالیت های مرتبط، یکی از الزامات مدیریت یکپارچه و استقرار حکمرانی مطلوب منابع آب بشمار می رود. بر اساس روش تحلیل شبکه ای می توان جنبه های ساختاری شبکه دست اندرکاران سازمانی را با نگاهی جامع نگر و قابل اندازه گیری، ارزیابی نموده و نقش و موقعیت آن ها را برای استقرار نظام منسجم و هماهنگ مدیریت منابع آب مورد بررسی قرار داد. در تحقیق حاضر که در ارتباط با مدیریت منابع آب در منطقه دشت گرمسار انجام شده است، نقش تحلیل شبکه ای در چگونگی برنامه ریزی و ساماندهی مدیریت یکپارچه منابع آب مبتنی بر همکاری مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از روش کمی تحلیل شبکه ای جهت بررسی الگوی ساختاری همکاری و تبادل اطلاعات در سطح اجرای مدیریت منابع آب استفاده شده است. در این تحقیق دست اندرکاران سازمانی مدیریت منابع آب در مرز اکولوژیک دشت گرمسار بر اساس روش پیمایشی شناسایی شدند. این تحقیق به منظور دستیابی به بینش عمیق تر روابط بین سازمانی در شبکه مدیریت منابع آب دست اندرکاران مرتبط را بر اساس نقش و موقعیتی که در شبکه مدیریت منابع آب دارند به سه زیرگروه توسعه ای، حفاظتی و واسطه ای تقسیم نموده است. سپس از طریق انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته، پیوند تبادل اطلاعات و همکاری در این شبکه به بررسی مولفه های انسجام سازمانی و تحلیل قدرت از طریق اندازه گیری شاخص های مختلف شبکه کامل در سطوح کلان، میانی و خرد شبکه انجام شد. میزان انسجام، پایداری و تاب آوری شبکه براساس شاخص های تراکم، دوسویگی پیوندها، انتقال یافتگی و فاصله ژئودزیک مورد ارزیابی قرار گرفت. ساختار قدرت بر اساس شاخص های مرکزیت درجه، مرکزیت بینابینی، مرکزیت بردار ویژه و مرکزیت بتا انجام شد. براساس نتایج تحقیق، در شبکه دست اندرکاران سازمانی مدیریت منابع آب در منطقه مورد مطالعه، میزان انسجام سازمانی و پایداری شبکه ضعیف، سرعت گردش اطلاعات ومنابع کم و میزان تمرکز در بین سازمان ها و زیرگروه ها زیاد می باشد. علاوه براین، نتایج تحقیق نشان دهنده وجود تعارضاتی است که بخصوص بین سازمان های توسعه ای و سازمان های حفاظتی درفرایند همکاری برای مدیریت مشارکتی منابع آب وجود دارد. نتایج شاخص های مرکزیت در این شبکه نیز نشان دهنده نامتوازن بودن ساختار قدرت در شبکه دست اندرکاران سازمانی مدیریت منابع آب در منطقه مورد مطالعه می باشد. براساس نتایج به دست آمده تقویت روابط و تعاملات دوسویه و متقابل در بین دست اندرکاران به ویژه زیرگروه نهادهای واسطه ای- تقویت انسجام سازمانی و تمرکز زدایی در بین دست اندرکاران سازمانی از جمله اقدامات ضروری برای استقرار نظام مشارکتی و حکمرانی مطلوب منابع آب در منطقه مورد مطالعه است. این نتایج همچنین گویای آن است که تحلیل روابط بین سازمانی براساس معیارها و شاخص های تحلیل شبکه قابل سنجش و ارزیابی بوده و می توان ساختار مدیریت آب را بر اساس این شاخص ها تحلیل و ارزیابی نمود.

کلیدواژه ها:

تحلیل شبکه ای ، دست اندرکاران سازمانی ، دشت گرمسار ، مدیریت یکپارچه منابع آب ، حکمرانی آب