مقایسه تاثیر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و تنش زدایی پیش رونده عضلانی بر شاخص های سلامت عمومی مادران کودکان مبتلا به سرطان خون

زمینه و هدف: اطلاع از تشخیص سرطان کودک برای والدین بسیار نگران کننده و اضطراب آور است، بنابراین در کنار درمان فرزند مبتلا به سرطان، لزوم استفاده از روش ­های مداخله کارآمد جهت ارتقای سلامت روان ­شناختی والدین آنها بسیار ضروری است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه تاثیر دو شیوه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و تنش زدایی پیش رونده عضلانی بر شاخص­های سلامت عمومی مادران کودکان مبتلابه سرطان خون، انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی و طرح پژوهش از نوع پیش ­آزمون-پس ­آزمون با گروه گواه بود. نمونه مورد مطالعه شامل ۴۵ نفر از مادران دارای کودک مبتلابه سرطان خون مراجعه­ کننده به بخش آنکولوژی بیمارستان ۱۷ شهریور رشت در سال ۱۳۹۶ بودند که به شیوه در دسترس انتخاب و با انتساب تصادفی در ۳ گروه ذهن­ آگاهی (۱۵ نفر)، تنش زدایی (۱۵ نفر) و گواه (۱۵ نفر) جایدهی شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه جمعیت شناختی، مصاحبه و آزمایش های تشخیصی سرطان، و پرسشنامه سلامت عمومی بود. پس از مرحله پیش ­آزمون، مداخلات مورد نظر، به مدت ۲ ماه (۸ جلسه ۲ ساعته)، در دو گروه آزمایشی انجام شد، در حالی که گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکرد. سپس هر سه گروه در مرحله پس­ آزمون و پیگیری دوماهه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ­ها: نتایج تحلیل داده­ ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر نشان داد که تفاوت های بین­ گروهی در متغیرهای شکایات جسمانی (۰/۰۱ >P,  ۶/۶۲۲=F)، اضطراب (۰/۰۱ >P, ۱۰/۲۳۶=F)، عدم کارکرد اجتماعی (۰/۰۵ >P,۴/۴۵۲=F)، و افسردگی (۰/۰۱ >P, ۱۰/۸۶۶=F)، معنی­دار است. همچنین تفاوت بین مراحل زمانی در پیش آزمون، پس آزمون، و پیگیری در متغیرهای اضطراب (۰/۰۱ >P, ۴۶/۶۸۱=F)، عدم کارکرد اجتماعی، (۰/۰۵ >P,۱۲/۶۱۰=F)، و افسردگی (۰/۰۵ >P, ۳/۸۷۰=F)، معنی دار بود ولی در شکایات جسمانی، تفاوت وجود نداشت (۰/۰۵ >P, ۱/۷۲۰=F). نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که بین تاثیر ذهن آگاهی و آموزش فنون تنش زدایی در بهبود شاخص ­های سلامت عمومی مادران کودکان مبتلا به سرطان خون، تفاوت معنا­داری وجود ندارد ولی هر دو شیوه در بهبود وضعیت روانی مادران موثر هستند. ذهن آگاهی از طریق آموزش مهار توجه و مدیریت زمان، شاخص های سلامت روان را در افراد افزایش می دهد. همچنین تن آرامی ناشی از فنون تنش زدایی در کاهش تنیدگی، اضطراب، و افسردگی افراد نقش دارد. نتیجه این که از هر دو شیوه می­توان در کنار هم برای ارتقاء سلامت عمومی والدین کودکان مبتلا به انواع سرطان، استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

Mindfulness-based cognitive-behavioral therapy (MBCT) ، progressive muscle relaxation (PMR) ، general health ، leukemia ، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ، تنش زدایی پیش رونده عضلانی ، سلامت عمومی ، سرطان خون