جایگاه عدالت در محیط زیست و ضمانت اجراهای عدالت زیست محیطی

اگرچه منابع طبیعی موجود در سراسر جهان به مقدار کافی برای انسانها وجود دارد اما امروزه با افزایش جمعیت جهان و نیاز به منابع طبیعی سالم، عوامل متعددی ازجمله سیاستهای نادرست اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دولتها، توزیع ناعادلانه منابع و نیز تغییرات اقلیمی حق دسترسی عالادنه و نه لزوما برابر به منابع طبیعی از قبیل آب، خاک، هوا وغیره را برای انسانها مشکل کرده است. وجود ریزگردها و طوفانهای شن و ماسه در برخی از نقاط جهان و مورد تهاجم قرار گرفتن سلامتی افراد حاضر در این مناطق ازجمله آثار توزیع نابرابر آسیب های زیست محیطی می باشد. حفاظت و مقابله با آسیب های محیط زیستی در گرو توزیع عادلانه منابع است به گونه ای که اگر در منطقه ای مردم از بی آبی یا آلودگی هوا رنج میبرند، دولت باید سیاستهای ویژه ای درجهت رفع این مشکلات اتخاذ کند. دردهه ۸۰ میلادی در ایالات متحده امریکا برای جلوگیری از مخاطرات زیست محیطی جنبش عدالت محیط زیست ظهورکرد این جنبش با داشتن اصول بنیادین و برخورداری از دانش پایه ای توانست تاثیرات جدی در رفع بحران مسائل زیست محیطی داشته باشد. گفتمان عدالت زیست محیطی معتقد است همه افراد جامعه باید بر اساس توازن از منابع طبیعی بهره ببرند، و عواملی مانند فقر، جنسیت، نژاد وغیره را درگسترش بی عدالتی زیست محیطی موثر میداند. دولتها از طریق وضع قوانین و تعیین ضمانت اجراهای اداری، حقوقی و کیفری میتوانند به حمایت از محیط زیست و قربانیان نابرابری های محیط زیستی بپردازند.درواقع دولتها باید تضمین کنند که قوانین حاکم بر حفاظت از محیط زیست به گونه ای اعمال میشود که عدالت به طور مساوی برای همه جامعه تضمین گردد و اجرای آن منصفانه باشد. براساس یافته های این تحقیق باتوجه به اینکه یکی از اصول و اهداف جنبش عدالت زیست محیطی»ارتقای توزیع برابر امکانات زیست محیطی و تضمین این اصل است که به هیچ جامعه ای به طور نامتناسب، زیانهای زیست محیطی تحمیل نشود«، جهان امروز نیازمند توجه بیشتر به این اصول بنیادین است. همچنین درنظر گرفتن سازوکارهای جدی، اتخاذ ضمانت اجراهای کارآمد برای برقراری عدالت زیست محیطی وجبران خسارت از انسانهایی که قربانی تخریب محیط زیست میشوند ضروری و لازم است. مقاله حاضر با هدف تبیین مفهوم واصول بنیادین عدالت زیست محیطی تدوین شده است و به بررسی ضمانت اجراهای موجود در حوزه محیط زیست میپردازد. شیوه گردآوری این نوشتار کتابخانه ای و به صورت توصیفی-تحلیلی میباشد.

کلیدواژه ها:

حق دسترسی به محیط زیست ، حفاظت از محیط زیست ، حقوق محیط زیست ، عدالت زیست محیطی.