واسنجی روش روندیابی ماسکینگام با استفاده از الگوریتم کلونی مورچگان (مطالعه موردی: حوزه گرمرود)

     روندیابی رودخانه و مخزن یکی از نکات مهم در پیش­ بینی سیلاب خروجی از حوزه آبخیز می ­باشد. بنابراین دقت در محاسبه آن سبب افزایش دقت سیلاب خروجی از حوزه آبخیز می ­شود. روش ماسکینگام یکی از روش­های روندیابی رودخانه می ­باشد که ضرایب K و X با توجه به نوع حوزه آبخیز و رودخانه تعیین می­ شود. در اکثر حوزه­ های آبخیز به دلیل عدم دسترسی به همه ­ی پارامترها، این ضرایب به ­صورت تقریبی در نظر گرفته می­ شوند لذا هدف از این پژوهش واسنجی روش ماسکینگام در حوزه گرمرود و تعیین ضرایب K و X بهینه می باشد. به این­ منظور ابتدا حوزه آبخیز گرمرود با استفاده از الحاقیه HEC-GeoHMS در محیط نرم ­افزار ARC GIS به ۲۱ زیر حوزه  و ۱۸ بازه رودخانه تقسیم ­بندی شد. با استفاده از نرم ­افزار HEC-HMS سیلاب خروجی از هر یک از زیر حوزه­ ها محاسبه و روندیابی سیستم رودخانه­ ها با استفاده از مدل کامپیوتری تهیه­ شده انجام شد. به­ منظور واسنجی از روش بهینه­ سازی الگوریتم جامعه مورچگان استفاده شد، به صورتی که در مجموع ۳۶ متغیر تصمیم (شامل ۱۸ متغیر K و ۱۸ متغیر X) تعیین شد. تابع هدف مجذور میانگین مربعات خطای داده­های دبی هیدروگراف محاسباتی و مشاهداتی خروجی  حوزه  آبخیز در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد ضرایب بهینه نسبت به ضرایب معمول در دوره­ های واسنجی و صحت سنجی به­ ترتیب مقدار تابع هدف را ۲۸% و ۲/۴% کاهش می ­دهد.

کلیدواژه ها:

Ant colony algorithm ، Flood routing ، Garmrood basin ، HEC-HMS model ، Muskingumethod ، الگوریتم کلونی مورچگان ، حوزه آبخیز گرمرود ، روش ماسکینگام ، روندیابی سیلاب ، مدل HEC-HMS