ارزیابی ریسک اکولوژیکی فلزات سنگین موجود در خاک محل دفن پسماند شهر تهران و منطقه مسکونی مجاور آن

زمینه و هدف: مواد زائد شهری از منابع مهم آلاینده بوده و آلودگی خاک لندفیل به فلزات سنگین از چالش های رایج بوده است. هدف از این مطالعه ارزیابی ریسک اکولوژیک فلزات سنگین موجود در خاک لندفیل تهران و منطقه مسکونی مجاور آن بوده است. روش بررسی: پس از مشاوره با کارشناسان و براساس تاسیسات پردازش پسماند، ۱۲ نقطه انتخاب و در ۴ فصل نمونه برداری گردید. هضم نمونه خاک با چهار اسید HNO۳:HClO۴:HCl:HF انجام و غلظت فلزات با دستگاه ICP-OES قرائت و ریسک اکولوژیکی محاسبه شد. از آزمون های کولموگراف-اسمیرنوف، کروسکال-والیس و ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین ارتباط بین غلظت فلزات با فصول و نقاط نمونه برداری استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که ترتیب غلظت فلزات به صورت آلومینیوم>آهن>منگنز>روی> کروم>سرب>مس>نیکل>کبالت >آرسنیک>کادمیوم بود. آزمون ناپارامتری کروسکال-والیس و مقایسات زوجی نشان از تفاوت معنی دار بین غلظت فلزات در نقاط و فصول مختلف نمونه برداری به خصوص در فصول بارانی داشت. ضریب همبستگی پیرسون ارتباط قوی و مثبت بین میانگین غلظت مس-سرب، مس-روی و سرب-روی به ترتیب برابر با ۰/۹۳۲، ۰/۸۷۴ و ۰/۸۸۳ نشان داد. فلز مس در سایت کمپوست و تخمیر دارای بالاترین فاکتور آلودگی با مقادیر ۱۳/۲ و ۹/۸۹ بوده و شاخص زمین انباشتگی هم تاییدی بر آلودگی آنتروپوژنیک خاک منطقه بود. ریسک اکولوژیک در محدوده ۶۷/۳ تا ۱۵۴/۷ متغیر بوده که ترتیب عناصر به ­صورت کادمیوم­>مس>سرب­>نیکل>آرسنیک>کروم>روی>کبالت>منگنز بود. نتیجه گیری: با توجه به ریسک اکولوژیکی متوسط تا شدید فلزات در منطقه مورد بررسی و غلظت بالاتر آنها نسبت به غلظت زمینه، می توان دریافت که تغییرات فلزات و آلودگی خاک متاثر از فعالیت های صورت گرفته در لندفیل است.

کلیدواژه ها:

Heavy metals ، Soil pollution ، Ecological risk ، Pearson correlation coefficient ، فلزات سنگین ، آلودگی خاک ، ریسک اکولوژیک ، ضریب همبستگی پیرسون