وجود پیشین انسان در مدرسه کلامی ری

چکیده مسئله وجود پیشین انسان، یعنی حضور انسان در عوالمی پیش از این عالم، از جمله مسائل کلامی کلیدی در تاریخ عقاید امامیه است که هر گونه موضع مثبت یا منفی در قبال آن، عملا سمت وسوی بخش اعظم دیگر مباحث کلامی را تعیین می کند. عالمان امامی در مدارس کلامی متوالی مواضع متفاوت و متضادی را درباره این مسئله برگزیده اند و موافق موضع خود و علیه موضع مقابل استدلال کرده اند. یکی از مدارس مهم کلامی، مدرسه ری در قرن ششم است. این مقاله با بررسی آثار برجای مانده از عالمان این مدرسه نشان می دهد که اکثر یا کثیری از عالمان مدرسه ری به پیروی از مدرسه بغداد، منکر وجود پیشین انسان در عالم ذر بوده اند. این مقاله همچنین نشان می دهد روایات خلقت نوری اهل بیت: در مدرسه ری افزایش کیفی داشته است و در آثار برخی از عالمان این مدرسه روایاتی درباره این مسئله درج شده اند که مضامین عالی آنها در روایات دو مدرسه پیشین، قم و بغداد، سابقه ندارد. از آنجا که آثار عالمان ری متضمن هیچ گونه تصریحی به انکار خلقت نوری اهل بیت: نیست و تصریحات ایشان صرفا معطوف به انکار عالم ذر است، این مقاله نتیجه می گیرد که همه عالمان ری یا دست کم کسانی که اهتمام ویژه ای به گردآوری روایات فضایل اهل بیت: داشته اند، مضمون این احادیث را پذیرفته بودند یا دست کم برخلاف بغدادیان از تصریح به تاویل آنها اجتناب می کردند.    

کلیدواژه ها:

مدرسه ری ، وجود پیشین ، خلقت نوری ، ارواح ، ذر