پاسخ های فیزیولوژیک گیاه کالارگراس (Leptochloa fesca L. kunth) به تنش های ترکیبی خشکی و شوری در شرایط کنترل شده

خشکی و شوری در بسیاری از مناطق جهان از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و نمو گیاهان به شمار می روند. یک سازوکار مناسب در این زمینه استفاده از گیاهانی است که بتوانند در چنین شرایط محیطی، از تولید رضایت بخشی برخوردار باشند. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با ۴ تکرار روی گیاه کالارگراس (Leptochloa fesca L. kunth) تحت شرایط کنترل شده در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۸۸، انجام پذیرفت. سطوح خشکی در سه سطح (۱۰۰، ۵۰ و ۲۵ درصد ظرفیت زراعی) و تنش شوری در چهار سطح (۰، ۵، ۱۰ و ۲۰ دسی زیمنس بر متر) تیمارهای آزمایش را تشکیل دادند. نتایج تحقیق مذکور نشان داد که صفات فیزیولوژیک سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، عملکرد فلورسانس کلروفیل و عدد کلروفیل­متر کالارگراس با افزایش سطوح خشکی و شوری به طور معنی­داری کاهش یافت، به طوری که شدیدترین تیمارهای خشکی (FC ۲۵%) و شوری (dSm-۱ ۲۰) در این آزمایش، کمترین مقادیر این صفات را به خود اختصاص دادند. تنش متوسط خشکی (FC ۵۰%) افزایش معنی­دار عملکرد فلورسانس کلروفیل، و تنش های کم تا متوسط شوری (dSm-۱ ۱۰- ۵ =EC) افزایش معنی­دار عملکرد فلورسانس کلروفیل و عدد کلروفیل متر را در مقایسه با شاهد باعث شدند. افزایش معنی­دار نسبت ریشه به اندام هوایی کالارگراس در تنش شدید خشکی (FC ۲۵%) مشاهده شد، در حالی که در تنش های متوسط تا شدید شوری (dSm-۱ ۲۰-۱۰ =EC) این تغییر اتفاق افتاد. همچنین بالاترین سطوح تیمارهای خشکی و شوری به ترتیب با میانگین ۶۹ و ۴۲ درصد کاهش نسبت به شاهد مربوطه، پایین ترین مقادیر زیست توده کالارگراس را باعث شدند. بررسی تنش ترکیبی شوری و خشکی نشان داد این هالوفیت واکنش بهتری در مقابل تنش شوری در مقایسه با تنش خشکی دارد، به طوری که آبیاری کامل (FC ۱۰۰%) با شوری dSm-۱ ۲۰ اختلاف آماری با تنش متوسط خشکی (FC ۵۰%) تا سطح شوری dSm-۱ ۵ روی وزن خشک تک بوته کالارگراس نداشت. در مجموع، این گیاه سطوح بالاتر شوری را در شرایط آبیاری کامل بهتر از شرایط آبیاری متوسط تحمل کرد، بنابراین کشت آن در اراضی دارای آب شور و لب شور بدون محدودیت آبیاری قابل توصیه است.

کلیدواژه ها:

سرعت تعرق ، سرعت فتوسنتز ، عدد کلروفیل متر ، عملکرد فلورسانس کلروفیل