نیایش نخستین صحیفه سجادیه و بررسی سبک شناسانه ی آن

صحیفه سجادیه پشتوانه ارزشمند معنوی و نمایش حیرت انگیز اسلوبها و ترکیبات نو و عبارات آهنگین و لبریز از رشحات دریای بلاغت قرآنی است که نشان دهنده زیباترین رابطه انسان با خداست. نام امام سجادعلیه السلام تداعی کننده ی دعا و مناجات در اذهان است، ایشان از عنصر دعا برای نهادینه کردن و تثبیت تشیع و اسلام راستین بهره گرفت. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی سبک شناسانه ی دعای اول صحیفه می پردازد و آن را در سه سطح: ساختاری، آوایی و بلاغی بررسی می کند تا گوشه هایی از لطایف هنری و ویژگی های زیباشناختی آن را آشکار سازد. امام ع از سطح ساختاری، برای انتقال هرچه بهتر مفاهیم، از جمله هایی با ساختارهای مختلف بهره برده و لفظ و معنا را هماهنگی نموده است، در اینجا عناصر نحوی بارز در متن که به نوعی بیان کننده ی ارتباط و اتصال با محور مرکزی دعاست، بررسی می شود؛ عناصر مربوط به ساختار جملات، ساختار انشایی، امر و نهی، استفهام و قسم فصل و وصل، قصر، تقدیم و تاخیر، ایجاز، اطناب و مساوات، احوال مسند و مسندالیه مورد توجه است؛ و از سطح آوایی برای خلق موسیقی و تاثیرگذاری بیشتر کلام بهره گرفته است که به بررسی موسیقی لفظی ناشی از کاربرد صنایع ادبی از قبیل: سجع، جناس و موسیقی معنوی حاصل از کاربرد آرایه هایی مانند طباق پرداخته می شود و در سطح بلاغی، با تکیه بر علم بیان و به کارگیری انواع تشبیه، استعاره، مجاز لفظ را در خدمت معنای مورد نظر قرار داده است و در کنار القای مفاهیم به جنبه ی زیبایی شناختی نیز توجه داشته است.

کلیدواژه ها:

صحیفه سجادیه ، سبک شناسی ، سطح آوایی ، سطح ساختاری ، سطح بلاغی