کاربست بینامتنیت در فهم امثال نهج البلاغه
محل انتشار: مجله مطالعات فهم حدیث، دوره: 3، شماره: 1
سال انتشار: 1395
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 299
فایل این مقاله در 27 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_MFHJ-3-1_005
تاریخ نمایه سازی: 30 شهریور 1400
چکیده مقاله:
بینامتنیت روشی جهت فهم دقیقتر متون است که به بررسی روابط بین متنها میپردازد و بر آن است که بیان کند هر متن و گویندهای متاثر از دیگر متون و گویندگان سابق یا همزمان، بوده و آگاهانه یا ناخودآگاه از کلام و اندیشهی آنها بهرهمند گشته است. امام علی (ع) در نهجالبلاغه، گاهی واژگان و عباراتی از متون قبلی (اعم از قرآن، احادیث نبوی (ص)، امثال و اشعار عربی) را در خطبهها، نامهها و کلمات قصار خویش وارد ساخته و در برخی موارد با الهام از مفاهیم و آموزههایشان، محتوا و مضامین را در کلام خویش تداعی میسازد. با بهرهگیری از روش فوق و به جهت فهم دقیقتر سخن امام (ع) ناچاریم که روابط بین سخن امام (ع) و این متنها را تشخیص دهیم. در نهجالبلاغه حدود ۲۲۰ ضربالمثل آمده که امام (ع)، تعداد معدودی از آنها را از دیگران اخذ و نقل کرده است. در این مقاله برآنیم تا برخی از این نوع ضربالمثلها را از منظر روابط بینامتنی مورد بررسی قرار داده و به این پرسش پاسخ دهیم که اولا بینامتنیت امثال عربی در نهجالبلاغه از کدام نوع است؟ و ثانیا کاربرد این روش برای فهم حدیث امام (ع) چه تاثیری دارد؟ بر این اساس ابتدا با روش توصیفی- تحلیلی تمامی ضربالمثلهایی که امام (ع)، گویندهی نخستین آن نبوده را استخراج و بعد با بررسی پیشینه و معنای آن مثل، ارتباط آن را با کلام امام (ع) تشخیص میدهیم. بینامتنیت به سه گونهی نفی جزئی، نفی متوازی و نفی کلی تقسیم میشود. از ثمرات بهرهگیری از بینامتنیت تشخیص نوع ارتباط سخن معصوم (ع) با مثل مشهور عربی است و عملیات بینامتنی در این پژوهش نشان میدهد که بیشترین شکل بینامتنی امثال در نهجالبلاغه، بینامتنیت لفظی از نوع نفی متوازی است که امام (ع) اصل الفاظ مثل را در سخن خود آورده، ولی بین معنای مد نظر گویندهی اصلی با سخن خویش نوعی سازش برقرار کرده است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محمدرضا پیرچراغ
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی تهران
عبدالهادی فقهی زاده
استاد دانشگاه تهران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :