بررسی تغییرات کمی، شاخص های آلودگی و توزیع غلظت فلزات سنگین Pb و Cd در غبار ریزشی(مطالعه موردی: شهر زاهدان)

سابقه و هدف: گر د وغبار یکی از پدید ههای جوی و بلایای طبیعی شناخته شده است که آثار و پیامدهای محیط زیستی نامطلوبی بر جای میگذارد . به طو رمعمو ل ذرات گر د وغبار دارای قطرکمتر از ۱۰۰ میکرون هستند که پس از کیلومترها انتقال افقی یا عمودی به سطح زمین میرسند. هدف از این پژوه، بررسی میزان غبار ریزشی و غلظت فلزها ی سنگین سرب و کادمیوم در نمونه های غبار به منظور بررسی آلودگی شهری به این عناصر میباشد.  مواد و روش­ها: در این مطالعه جمع­آوری نمونه­ها با استفاده از تله رسوبگیر تیله­ای به مدت شش ماه از دی ماه ۱۳۹۳ تا پایان خرداد۱۳۹۴ انجام شد  تا امکان مقایسه بین فصل تر (زمستان) و خشک (بهار) فراهم گردد. مجموع ۱۸۰ نمونه غبارریزشی با استفاده از تله های تیل های MDCO جمع آوری شد. نمونه ­ها با استفاده از ترازو با دقت ۰.۰۰۱ گرم وزن و نمونه ها به روش ISO۱۱۴۶۶ تجزیه و غلظت فلزها ی سنگین توسط دستگاه جذب اتمی شعل های مدل Analyti jena-۳۵۰ اندازه گیری گردید .  نتایج و بحث: مقاد یر تجمعی غبار ریزشی برای زمستان ۱۳۹۳ و بهار ۱۳۹۴ به ترتیب ۸۵ . ۵ ± ۷۷ . ۷ گرم بر مترمربع و ۳۱ . ۱ ± ۲۸ . ۵ گرم برمترمربع است. بیشترین مقدار غبار در ماه اسفند ( ۶۹ . ۵ ± ۱۱ .۵ گرم برمترمربع) و کمترین آن مربوط به بهمن ( ۶۵ . ۰ ± ۳۱ . ۱) است که اختلاف زیادی با د یماه ( ۳۴ . ۰ ± ۳۳ . ۱ گرم بر مترمربع) ندارد. میانگین غلظت سرب در فصل زمستان ۴۰ . ۳۲±۵ . ۹۷ میلی گرم بر کیلوگرم و درفصل بهار ۹۳ . ۱۶±۵ . ۹۰ میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. همچنین میانگین غلظت کادمیوم در فصل زمستان ۶۰ . ۱۹±۳ . ۳۷ میلی گرم بر کیلوگرم و در فصل بهار ۴۲ . ۶۲±۲ . ۲۹ میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. بر اساس سنجه آلودگی (PI) میزان آلودگی سرب در طبقه آلودگی متوسط و کادمیوم در کلاس زیاد قرار دارد. به عبارت دیگر، سنجه آلودگی کادمیوم در هر دو فصل نمونه برداری بیشتر از آلودگی سرب و بالاتر از حد مجاز آن م یباشد. سنجه ریسک اکولوژیک تجمعی سرب و کادمیوم به ترتیب با میان گین ۵۶۴ و ۴۵۰ برای زمستان ۱۳۹۳ و تابستان ۱۳۹۴ به دست آمده است. سنجه درجه آلودگی نیز به ترتیب خیلی زیاد و زیاد برای زمستان و بهار و سنجه بار آلودگی بر آوردی قابل ملاحظه از آلودگی را نشان می دهد. نتیجه­ گیری: نتایج حاصل از غبار ریزشی به دلیل وجود زمینها ی حساس به بادبردگی بویژه در بخش های جنوبی، غربی و شمالغرب وآنالیز جهت باد نشان از منشاء خارجی غالب بر آن دارد. افزایش نسبی آلاینده های سرب و کادمیوم در فصل زمستان نسبت به بهار نیز بیان کنند ه تاثیر سوخت های فسیلی به کار رفته برای گرما یش در فصل زمستان است. آلودگی کادمیوم بسیار بیشتر از سرب است و به دلیل ضریب بیشتر ریسک اکولوژیک نیاز به دقت و توجه بیشتر را می طلبد .

کلیدواژه ها:

ریسک اکولوژیک ، فلزات سنگین ، شاخص زمین انباشت ، آلودگی