بررسی پایداری رسوبات بستر رودخانه لاویج با استفاده از روش تنش برشی بحرانی و دبی واحد بحرانی

از مسائل مهم و کلیدی در بررسی فرسایش و پایداری رودخانه ها مسئله آغاز حرکت ذرات رسوبی می باشد. تولید رسوب رودخانه سبب کدورت آب، مشکلات مواد مغذی و آلودگی های آب، مدفون نمودن تاسیسات انحراف آب و همچنین پر شدن دریاچه های ذخیره آب می گردد. جریانی که سبب شروع حرکت ذره خواهد شد، جریان بحرانی نامیده می شود. آستانه حرکت اولیه ذرات رسوبی با چند روش مختلف بررسی می شود که مهم ترین آن ها عبارت اند از میانگین سرعت بحرانی جریان، روش تنش برشی بحرانی و روش دبی واحد جریان. برای بررسی پایداری رسوبات بستر رودخانه لاویج در شهرستان نور با توجه به شرایط رودخانه از روش تنش برشی بحرانی و دبی واحد بحرانی استفاده گردید. با هدف بررسی آستانه حرکت ذرات در بستر این رودخانه شرایط دو مقطع عرضی از این رودخانه بررسی شد. در ادامه تنش برشی بحرانی و دبی واحد بحرانی برای چهار اندازه ذره D۱۶، D۵۰، D۸۴ و D۹۵در هر دو مقطع محاسبه شد و مشخص گردید که در مقطع عرضی شماره ۱ در دبی لبالبی مقطع تمامی ذرات با اندازه های D۱۶، D۵۰، D۸۴ و D۹۵ شروع به حرکت می کنند و بنابراین در دبی لبالبی شرایط رسوبی بستر رودخانه تغییر کلی خواهد کرد. در مقطع شماره ۲ ذرات با قطر D۹۵ و بیشتر از آن در بستر رودخانه پایدار خواهند ماند و سایر ذرات کوچک تر از این اندازه شروع به حرکت می کنند. وجود شیب بیشتر بستر و عرض کمتر کانال فعال در مقطع عرضی شماره ۱ سبب شده که تمامی ذرات مورد بررسی ناپایدار باشند. درنهایت نتایج به دست آمده از هر دو روش همخوانی بالایی داشتند و این خود تاییدی بر استفاده از این روش ها برای مطالعات پایدارسازی و تولید رسوب رودخانه ها می باشد. 

کلیدواژه ها:

آستانه حرکت ذرات رسوبی ، تنش برشی بحرانی ، دبی واحد بحرانی ، رودخانه لاویج