بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین و شاخص‎های اکولوژیکی آلودگی در اراضی اطراف معدن ذغال سنگ گلندرود استان مازنداران

بررسی خاک‎های اطراف اکثر معادن ذغال سنگ در نقاط مختلف دنیا، آلودگی به فلزات سنگین از قبیل سرب، کادمیوم، روی، مس، منگنز و نیکل را نشان می‎دهد. پالایش آلودگی خاکها و اراضی اطراف معادن، یک چالش بزرگ برای باز گرداندن بهره‎وری و باروری آن و ایجاد مجدد چرخه‎های اکولوژیکی است که این امر با شناسایی گونه‎های گیاهی مناسب و همچنین اصلاح به وسیله برخی مواد اصلاح کننده مناسب، بر روی چنین اراضی تخریب شده، محقق می‎شود. گیاه­پالایی یکی از فناوری‎های در حال توسعه است که می‎تواند به طور گسترده برای اصلاح خاک و آلودگی‎ها از محیط،  استفاده شود. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تغییرات غلظت پنج فلز سنگین روی، سرب، منگنز، نیکل و مس و همچنین شاخص‎های آلودگی شامل شاخص زمین انباشتگی، عامل آلودگی و شاخص بار آلودگی در اراضی اطراف معدن ذغال‎سنگ گلندرود واقع در استان مازندران می‎باشد. بر اساس نتایج تجزیه نمونه‎ها، بیشترین غلظت عناصر روی، سرب، منگنز، نیکل و مسدر خاک به ترتیب ۱۲/۴۴، ۵۳/۶، ۵۴/۵، ۸۰/۷ و ۲۸/۶ میلی گرم بر کیلو گرم و بیشترین غلظت عناصر روی و منگنز در گیاهان به ترتیب ۴/۱۶۹و ۶/۱۶۴[m۱] میلی گرم بر کیلوگرم گزارش گردید. نتایج مربوط به محاسبه  شاخص‎های آلودگی و غلظت‎های فلزات سنگین مورد نظر در خاک‎ها و نمونه‎های گیاهی معدن گلندرود نشان دهنده پائین‎تر بودن مقادیر عناصر مذکور نسبت به مقادیر ایجاد کننده آلودگی است. بالاترین میزان برای شاخص زمین‎انباشتگی عناصر روی، سرب، منگنز، نیکل و مسدر خاک به ترتیب ۰۲۴/۰،  ۰۷۴/۰، ۰۰۳/۰ ، ۹۷۵/۱و  ۱۱۷/۰ میلی گرم بر کیلوگرم، برای شاخص عامل آلودگی به ترتیب ۱۲/۰، ۱۳/۰، ۰۱/۰، ۸۰/۷ و ۴۱/۰ میلی گرم بر کیلوگرم و بالاترین مقدار مربوط به شاخص بار آلودگی ۲۰/۰ میلی گرم بر کیلوگرم بود. با توجه به [m۲] روند رو به رشد بهره‎برداری از منابع معدنی استان و شرایط اقلیمی، پایش متناوب منطقه از نظر آلاینده‎ها توصیه‎می شود.  

کلیدواژه ها:

فلزات سنگین ، معدن ذغال سنگ ، فاکتورغنی شدگی ، شاخص زمین انباشتگی