بازشناسی تحلیلی معماری مساجد دوره تیموری ایران با تاکید بر هندسه، همجواری و سازماندهی فضایی، نمونه موردی: مسجد گوهرشاد مشهد

خراسان بزرگ در دوره های مختلف تاریخی، نقش مهمی در تحولات فرهنگی هنری به ویژه تولید آثار معماری در ایران، ایفا نموده است. شهرهای مهم خراسان از جمله سمرقند، بخارا، هرات و مشهد هر کدام در دوره ای از تاریخ ایران، مرکز تولید آثار هنری برجسته، چون فرش، سفال، کاشی های رنگین و از همه مهم تر معماری بوده اند. یکی از درخشان ترین دوران رونق هنر و معماری در خراسان بزرگ، در عصر حاکمیت تیمور گورکانی و فرزندان او می باشد. معماری ایرانی که در قرن هشتم هجری بر اساس فرم و ساختمان سلجوقی بنیان نهاده شده بود در دوران تیموری دارای مقیاس بزرگ تر و شکوه بیش تری گردید. در اغلب ساختمان های این دوره بر خاصیت عمودی بودن بنا تاکید شده است که این خصوصیت بیشتر توسط استفاده از برج های مدور در گوشه های ساختمان پدید آمده است. این گونه تزئین از اولین نشانه های مشخص دوران تیموری است. در عصر تیموری از کاشی های معرق، هفت رنگ و همچنین خط معقلی در تزیین بناها استفاده شده است. در این نوشتار سعی شده است که با در نظر گرفتن هندسه، ترکیب و سازماندهی فضاهای معماری به بررسی روش های استفاده شده در ساخت مساجد دوره تیموری بویژه مسجد گوهرشاد مشهد پرداخته شود. در این مقاله از شیوه ی تحقیقی توصیفی تحلیلی بهره گرفته شده که با استفاده از منابع کتابخانه ای موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی اهواز، کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید چمران اهواز، کتابخانه مرکزی استان خوزستان، کتابخانه معاونت فرهنگی شهرداری اهواز و سایت های اینترنتی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا و نشریه های مرتبط با موضوع انجام شده است.

کلیدواژه ها:

مسجد ، معماری دوره تیموری ، هندسه معماری اسلامی ، سازماندهی فضایی ، مسجد گوهرشاد مشهد