بررسی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ماش تحت تاثیر کود نیتروژن و مگافول

چکیده سابقه و هدف حبوبات با داشتن بیش از ۲۰% پروتئین، نقش مهمی در تامین پروتئین موردنیاز انسان به ویژه در کشورهایی که تولیدات دامی و محصولات کشاورزی آن ها کم است، دارا هستند. این محصولات در تغذیه ی انسان می توانند به عنوان یک مکمل غذایی با ارزش و مناسب در ترکیب با غلات محسوب شوند (مجنون حسینی، ۱۳۹۴). کشاورزان استان گلستان باید به کشت این گیاه مفید، با ارزش، با عملکرد بالا، زودرس، یکنواخت در رسیدگی و شرایط مناسب برای برداشت مکانیزه بعد از غلاتی مثل گندم به دلیل نیاز کم آبی این گیاه در تابستان و تناوب زراعی مناسب بپردازند. مواد و روشها به منظور بررسی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ماش (.Vigna radiata L) تحت تاثیر کود شیمیایی نیتروژن و مگافول، آزمایشی در سال ۱۳۹۶ به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. کود نیتروژن در چهار سطح شامل صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار و کود مگافول در سه سطح شامل عدم مصرف، مصرف یک لیتر و مصرف دو لیتر در هکتار بود. فاصله ردیف ۵۰ و فاصله بوته روی ردیف ۲۵ سانتی‎متر بود. در این بررسی طول بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع اولین شاخه فرعی از سطح زمین، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه تعیین گردید. یافتهها نتایج نشان داد که اثر نیتروژن بر طول بوته و ارتفاع اولین غلاف در سطح پنج درصد و بر ارتفاع اولین شاخه، تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنیدار شد. اثر کود مگافول بر تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه در سطح پنج درصد و بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. بیشترین طول بوته (۶۳/۶۳ سانتی متر)، ارتفاع اولین شاخه از سطح زمین (۱۴/۳۴ میلی متر)، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین (۹۵/۸ سانتی متر)، تعداد شاخه در بوته (۹۸/۳ عدد)، تعداد غلاف در بوته (۶۲/۲۷ عدد)، تعداد دانه در غلاف (۳۱/۵ عدد)، تعداد دانه در بوته (۴/۱۴۸ عدد)، وزن هزار دانه (۸۴/۴۳ گرم)، شاخص برداشت (۳/۲۵%) و عملکرد دانه (۴/۸۲۰ کیلوگرم در هکتار) به تیمار مصرف ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار تعلق داشت. حداقل مقدار صفات فوق از تیمار عدم مصرف نیتروژن حاصل شد. با مصرف دو لیتر در هکتار مگافول بیشترین تعداد غلاف در بوته (۴۸/۲۶ عدد)، تعداد دانه در غلاف (۲۳/۵ عدد)، تعداد دانه در بوته (۲/۱۴۱ عدد)، وزن هزار دانه (۰۲/۴۳ گرم)، شاخص برداشت (۵۴/۲۵%) و عملکرد دانه (۴/۷۵۵ کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. نتیجهگیری مصرف نیتروژن و مگافول شرایط بهتری را برای رشد و تولید گیاه ماش فراهم کرد از اینرو بیشترین مقدار صفات مورد بررسی از مصرف مقدار بالای این دو کود به دست آمد. حداقل مقدار صفات نیز از تیمار عدم مصرف نیتروژن و همچنین عدم مصرف مگافول حاصل شد.

کلیدواژه ها:

شاخه فرعی ، طول بوته ، عملکرد دانه ، غلاف