بررسی حساسیت فلورسانسکلروفیل، شاخص سبزینگی، میزان کلروفیل (a , b)، غلظت نیتروژن و شاخص تغذیه نیتروژن گیاه تحت تغذیه نیتروژنی و فسفری در گندم

در مقیاس جهانی پس از خشکی، نیتروژن مهم ترین عامل محدود کننده ی تولید گیاهان زراعی به شمار می رود و پس از نیتروژن فسفر مهم ترین عنصر غذایی مورد نیاز گیاه است. بین نیتروژن و فسفر حالت برهمکنش مثبت وجود دارد و جذب نیتروژن باعث می شود جذب فسفر توسط گیاه افزایش یابد. مطالعات بسیار کمی در زمینه بررسی وضعیت فلورسانس کلروفیل گیاه در شرایط تنش کمبود عناصر غذایی صورت پذیرفته است. کاهش دسترسی به نیتروژن عملکرد کوانتومی انتقال الکترون فتوسیستم ۲ و حداکثر کارایی آن را کاهش می دهد، از طرفی عملکرد کوانتومی در نتیجه اثرات متقابل نیتروژن و فسفر افزایش می یابد. با توجه به این که اندازه گیری غلظت نیتروژن بوته ها با استفاده از روش هایی همچون اندازه گیری شاخص تغذیه نیتروژن بسیار پر هزینه، وقت گیر و مستلزم تجهیزات گران قیمت می باشد، اندازه گیری شاخص سبزینگی با استفاده از کلروفیل متر های دستی و قابل حمل باعث راحتی کار شده است. این تحقیق با هدف بررسی رابطه ی بین غلظت نیتروژن، کلروفیل، شاخص سبزینگی و شاخص تغذیه نیتروژن و همچنین بررسی پارامترهای فلورسانس کلروفیل و میزان کلروفیل (a, b)تحت تاثیر تیمارهای مختلف کودی نیتروژن و فسفر در گیاه گندم انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار در شرایط مزرعه در شهرستان علی آباد کتول استان گلستان طی سال های زراعی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ و ۱۳۹۵-۱۳۹۴ اجرا شد. عامل اول مقدار نیتروژن کودی (صفر، ۱۶۳ و ۳۲۶ کیلوگرم اوره در هکتار) و عامل دوم مقدار فسفر کودی (صفر، ۹۸، ۱۹۶، ۲۹۴ و ۳۹۲ کیلوگرم سوپرفسفات تریپل در هکتار) بود. در این آزمایش صفاتی همچون شاخص سبزینگی، پارامترهای فلورسانس، میزان کلروفیل a, b، شاخص تغذیه نیتروژن، غلظت نیتروژن گیاه، پروتئین و عملکرد دانه در گندم اندازه گیری شد. بررسی نمودار پراکنش داده ها نشان داد صفات شاخص سبزینگی، شاخص تغذیه نیتروژن، حداکثر عملکرد کوانتومی، غلظت کلروفیل a و b و غلظت نیتروژن گیاه و پروتئین دانه از مدل رگرسیونی خطی ساده تبعیت کرد، به طوری که با افزایش سطوح فسفر در هر سطح از سطوح نیتروژن، از روند افزایشی برخوردار بود. همچنین غلظت نیتروژن و شاخص تغذیه نیتروژن تحت تاثیر اثر متقابل سال و نیتروژن قرار گرفت. پارامترهای فلورسانس کلروفیل شامل فلورسانس کمینه و فلورسانس بیشینه برخلاف سایر صفات با افزایش مقدار کود مصرفی از روند کاهشی برخوردار بودند که این روند کاهشی مربوط به افزایش عملکرد کوانتومی با افزایش مقدار کود بود. همبستگی مثبت و معنی داری بین شاخص سبزینگی، شاخص تغذیه نیتروژن، غلظت نیتروژن و میزان کلروفیل a مشاهده شد. بیشترین میزان عملکرد دانه درترکیب کودی N۳۲۶P۲۹۴ و N۳۲۶P۳۹۲ هکتار بدست آمد که از لحاظ آماری در یک سطح معنی داری بود. نتایج این آزمایش نشان دهنده رابطه ی بسیار قوی بین شاخص سبزینگی، غلظت کلروفیل، شاخص تغذیه نیتروژن و مقدار نیتروژن در دسترس گیاه بود، به طوری که با افزایش مفدار کود فسفر در هر سطح از سطوح نیتروژن، عملکرد کوانتومی و عملکرد دانه در گیاه نیز افزایش یافت. لذا می توان از دستگاه کلروفیل متر برای ارزیابی وضعیت تغذیه کودی گیاه جایگزین روش های پرهزینه و وقت گیر همچون شاخص تغذیه نیتروژن استفاده نمود و در مدیریت کودی علاوه بر نیتروژن، فسفر نیز باید مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

شاخص سبزینگی ، شاخص تغذیه نیتروژن ، عملکرد ، کود