سنجش تجمع برخی هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقه ای (PAHs) در بافتهای کبوتر وحشی کلانشهر تهران

هوای کلانشهرها مانند تهران حاوی آلاینده های مختلف از قبیل ترکیبات آروماتیک چندحلقه ای (ploy aromatic hydrocarbons, PAHs) ناشی از احتراق سوختهای فسیلی بوده که میتواند برای سلامت انسان و سایر موجودات خطرساز باشد. در بین PAHها، ترکیبات پنج و شش حلقه بنزنی مانند بنزوآلفاپایرن و بنزوآلفاآنتراسن، دارای بیشترین خاصیت جهش زایی، سمیت ژنی و سرطان زایی هستند. کبوتر وحشی Columba livia در مناطق شهری پراکنش وسیعی داشته و با تنفس آلاینده های محیط و همچنین بلع ذرات حاوی آلاینده ها و تجمع آن در بافتهای خود به عنوان دیده بان محیط، میتواند در بررسی هوای این شهرها مورد استفاده قرار گیرد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی ترکیبات سنگین ۵ تا ۶ حلقه ای B(b)F) PAH، B(k)F، IcdP، DahA، (BghiP در بافتهای ماهیچه، کبد، کلیه و پوست کبوتر C. livia در کلان شهر تهران بود. پس از تهیه نمونه ها از شهر تهران، آماده سازی بافتها و استخراج، غلظت ترکیبات PAH توسط دستگاه GC-MS بدست آمدند. سپس اختلاف معنیدار غلظت آلاینده های سنجش شده در بین بافتهای کبوتر، توسط آزمون ANOVA بررسی و گروه های مختلف توسط پس آزمون Tukey مشخص گردیدند. بر این اساس میانگین غلظت ترکیبات به ترتیب ۱۳/۱۹، ۳/۷۹، ۴/۳۰ و ۳/۰۷ نانوگرم بر گرم وزن خشک در بافتهای ماهیچه، کبد، کلیه و پوست به دست آمد، که ماهیچه دارای بیشترین غلظت بود .(p<۰/۰۵) همچنین تجمع ترکیبات PAH در بافتهای این کبوتر دارای الگوی مشابه کلیه ≥کبد≥ پوست > عضله بود .(p<۰/۰۵) نتایج به دست آمده با برخی مطالعات انجام شده همخوانی داشته و نشان میدهد کبوتر C. livia نشانگر مطلوب برای آلودگی هوای تهران بوده و این پرنده میتواند به عنوان یک گونهی مناسبی برای دیده بان وضعیت سلامت موجودات شهری نیز مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

حلقه بنزن ، تجمع زیستی ، آلاینده ، نشانگر ، گونه ی دیده بان