مطالعه گرده شناسی دو گونه ارس (Juniperus L.) در رویشگاه گوی نیک جرگلان استان خراسان شمالی

پوشش گیاهی، منافع انکارناپذیری از لحاظ زیست محیطی و اقتصادی دارد. لازمه مدیریت پایدار اکوسیستم های طبیعی گیاهی، شناخت انواع گونه ها و رویشگاه آنها میباشد، بنابراین توجه به گونه های گیاهی با توانایی سازگاری با شرایط سخت اقلیمی، می بایست از اولویتهای مهم پژوهشگران و مدیران اجرایی فعال در بخشهای محیط زیست و منابع طبیعی باشد؛ گونه های جنس Juniperus L. از جمله این گیاهان اند. منطقه گوینیک جرگلان در خراسان شمالی، جزو رویشگاه های مهم دو گونه ی ارس، شامل J. excelsa و J. polycarpos میباشد. این تحقیق به بررسی ویژگیهای گرده ی دو گونه ی مذکور می پردازد. در این تحقیق، از اسفند ۱۳۹۶ تا اردیبهشت ۱۳۹۸، مخروط های میوه گونه های مورد بررسی، از منطقه جمع آوری و گرده ها از مخروط جدا و مطالعه گردید. بررسی گرده بوسیله ی میکروسکوپ نوری (LM) و میکروسکوپ الکترونی (SEM) انجام گرفت. آنالیز داده های ۱۰ دانه گرده از هر یک از گونه های مورد مطالعه، مشخص کرد که غالب دانه های گرده، منفرد و دارای عناصر گرانولی میباشند. در میکروسکوپ نوری طرح کلی گرده ها از نگاه قطبی، گرد است اما درمیکروسکوپ الکترونی به صورت نامنظم و دارای فرورفتگی متعدد مشاهده میشوند. با توجه به نسبت (P/E)؛ گرده های هر دو گونه، در هر دو زیستگاه مورد مطالعه، به شکل کروی کشیده میباشند. در همه نمونه ها، گرده ها از نظر اندازه، در گروه گرده های کوچک ۱۰-۲۵) میکرون) جای میگیرند. در مطالعه گرده، اندازه ضخامت لایه اگزین در اندازه گیری تصاویر میکروسکوپ نوری در گونه J. excelsa، ۰/۹۹ میکرون و در گونه J. polycarpos، ۱/۴۱ میکرون اندازه گیری شد. با توجه به داده ها، مشخص شد که گونه ی J. polycarpos نسبت به گونه ی دیگر از استقرار بهتری برخوردار است، که ضخامت اگزین و مقاومت گرده در مقابل عوامل طبیعی، میتواند از جمله دلایل این استقرار باشد؛ در حالی که در این منطقه، برای گونه ی J. excelsa، خطر انقراض وجود داشته و نیاز به توجه ویژه دارد.

کلیدواژه ها:

سوزنی برگ ، آرچا ، گرده افشانی ، اگزین ، دانه گرده