تبیین روابط خارجی ایران و ترکیه ۲۰۰۳-۲۰۱۹ از منظر اقتصاد سیاسی بین الملل

مناسبات ایران و ترکیه آمیزهای از رقابت، منازعه و همکاری های دوجانبه، اما با ثبات در طول سالیان اخیر بوده است. به طورکلی دلیل رفتارهای منازعه آمیز این دو کشور را میتوان به دو دسته تقسیم کرد. ابتدا اینکه این دو کشور نسبت به مسائل راهبردی منطقه خاورمیانه و قفقاز نگاهی متعارض دارند. به عبارتی، ایران و ترکیه سعی می کنند که خلاء قدرت پیش آمده ناشی از بهار عربی را باروی کارآوردن نیروهای وابسته به خود پر کنند و از سوی دیگر، بر منابع انرژی، راه های ترانزیتی استراتژیک و بازارهای منطقه قفقاز و حوزه دریای خزر تسلط یابند. همچنین در دسته دوم تعارضات، این دو کشور به دلیل تفاوت در ماهیت وجودی دولت های خود، سعی در ایجاد و حفظ نوعی موازنه قدرت با یکدیگر را دارند و با هر عاملی مثل هسته ای شدن ایران یا تقویت روابط راهبردی بیناسرائیل و آمریکا با ترکیه که به نوعی موازنه قدرت را بین ایران و ترکیه از بین ببرد، به شدت مخالفت می کنند. در این مقاله روابط دو جانبه ایران و ترکیه در بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹ از منظر اقتصاد سیاسی بررسی شده است. پرسش اصلی مقاله این است که: مناسبات اقتصادی ایران و ترکیه چه پیامدی برای پایداری رابطه سیاسی آنها داشته است؟ و هدف آزمون این فرضیه اصلی است کهمنتفع شدن ایران و ترکیه از تجارت دوجانبه باعث پایداری روابط سیاسی آنها شده است. بنابراین، در این مقاله با کمک نظریه وابستگی متقابل اقتصادی و با تمرکز بر روی رابطه بین عناصر اقتصادی و منازعه به دنبال بررسی تاثیر عنصر اقتصاد در مدیریت منازعه ایران و ترکیه هستیم و این کار را با ایجاد شاخص هایی برای سنجش همکاری های دوجانبه اقتصادی و همچنین اقتصادمحوری هر کشور انجام خواهیم داد. نتایج مقاله نشان می دهد که علیرغم تعارضات جدی راهبردی بین ایران و ترکیه در منطقه، اما به دلیل گسترش روابط اقتصادی دوجانبه و اولویت یافتن موضوع اقتصاد برای هریک از این دو کشور به طور مجزا، تنش های سیاسی نه تنها بیشتر نشده، بلکه هر دو کشور از منازعات دوجانبه دوری کردند و همچنین مناسبات دیپلماتیک دوجانبه در تمامی اینسال ها مدام در حال افزایش بوده است.

کلیدواژه ها:

اقتصاد ، مدیریت منازعه ، ایران ، ترکیه ، همکاری دوجانبه ، اقتصاد محوری