بررسی نمادها و سمبل های هنر خوشنویسی اسلامی و تاثیر آن برخوشنویسی ایرانی

در هنرهای اسلامی خصوصا هنر خوشنویسی که مبتنی بر عقلانیت، مهارت، بصیرت و معنویت و در یک کلام تجلی گاه عناصر اسلامی است. آنچه در هنر خوشنویسی اسلامی وجود دارد حقایق والایی است که از رمز و راز و نمادی برخوردار است که در هنر مقدس ریشه دارد. هنرمند مسلمان برای بیان این حقایق از نماد و سمبل های خاصی یاری می گیرد تا بتواند با صورت خیالی و قوه خیال خود یک عالم نامحسوس (عالم مثال) را با رمز بیان کند. که این یکی از عالی ترین جنبه های نمایش هنر مقدس است که نمونه بارز آن در هنر خوشنویسی اسلامی فعالیت دارد. هنر خوشنویسی اسلامی در زمین بازتاب کتابت کلام خدا بر لوح محفوظ است این هنر در تمدن اسلامی سر چشمه تمام هنرهای تجسمی است و در حقیقت هر نوشته ای که با خوشنویسی نسخ و ثلث پدید آمده باشد برای همه اقوام و ملل تداعی کننده فرهنگ اسلامی و اثری دینی و آیینی است. شناخت پیشینه و موارد کاربردی خوشنویسی موجب میشود تا هنرمندان در به کارگیری انواع خوشنویسی هویت نمادین آنها را مورد توجه قرار داده، بر ارزش بیان بصری آثار خویش بیفزایند. هرچند ایرانیان خط کنونی خود را از عربها وام گرفته اند، با این حال در تکامل این خط و در تبدیل آن به هنر خوشنویسی نقش عمده ای داشته اند، لذا خوشنویسی در ایران و دوره اسلامی با اینکه خط مشی یکسانی را طی می کردند ولی خوشنویسی ایرانی هویت بصری مخصوص خود را داشته است و بیشتر برای نوشتن متون غیر مذهبی نظیر دیوان اشعار، قطعات ظریف هنری یا برای مراسلات و مکاتبات اداری ابداع شده و به کار رفته است. این در حالی است که خط نزد اعراب و ترکان عثمانی بیشتر جنبه دینی و قدسی داشته است.بی گمان شناخت ویژگی های ذاتی و رمزشناسی انواع خوشنویسی، بدون انجام تحقیقات و مطالعات گسترده و منظم در مورد چگونگی پیدایش و سیر تکاملی و ساختاری هر کدام آز آنها امکان پذیر نیست. این پژوهش با مطالعه بررسی تاریخچه و سوابق خوشنویسی و جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و سپس تطبیق و قیاس اطلاعات جمع آوری شده است.

کلیدواژه ها:

خوشنویسی ، هنر اسلامی ، نمادشناسی ، خوشنویسی ایرانی.