تحلیل ساختار شکل گیری معنا در شعر «قصه ای از شب» مهدی اخوان ثالث بر اساس آراء یاکوبسن

صورت­گرایان حدود سال ۱۹۵۰ و حوالی انتشار آثار یاکوبسن در زمینه زبان­شناسی ساختارگرا، در حوزه تحلیل ساختاری متون ادبی دست به نوآوری زدند. نقد ساختارگرا متون ادبی را مجموعه ای از پدیده های زبانی در نظر می گیرد که آن­ها را از هر متن دیگری متمایز می کند. فرایندهایی که این تمایز را سبب می شوند، در تمام سطوح (آوایی، دستوری و واژگانی) قابل تشخیص هستند. در این پژوهش با تکیه بر آثار یاکوبسن به بررسی یکی از اشعار اخوان ثالث با عنوان «قصه ای از شب» پرداخته ایم. تحلیل ساختارگرایانه به ما کمک می کند تا خوانشی موشکافانه از متن داشته باشیم و صورت و قالب شعر را با ظرافت بیشتر مورد تامل قرار دهیم تا به شبکه معنایی پنهان شعر برسیم. درحقیقت، هدف از این بررسی پاسخ به سوالاتی است نظیر اینکه چگونه کارکردهای زبانی در قالب ساختار هندسی شعر به خدمت انتقال هر چه بهتر مفاهیم درآمده­اند و چگونه نظام کلمات در پس ساختارهای سطحی خود دربرگیرنده مفاهیم عمیق متناسب با فضا و درون­مایه اصلی شعر هستند. با بررسی فرایند های آوایی، دستوری و واژگانی معنایی نشان داده ایم که نظام کلمات چگونه سبب پیدایش لایه های پنهانی در شعر شده اند که در خلق زیبایی موثر بوده اند و نیز به کشف شبکه معنایی شعر نائل آمده ایم.    

کلیدواژه ها:

Keywords: Structural analysis ، Phonological analysis ، Lexical analysis ، Syntactic analysis ، Akhavan Sales ، واژه­های کلیدی : بررسی ساختاری ، بررسی آوایی ، بررسی واژگانی ، بررسی دستوری ، اخوان ثالث.