واکاوی شر در دو زمینه الاهیات ارتدوکس و رمان برادران کارامازوف اثر فئودور داستایفسکی

مسئله شر ارتباط انسان با خدای قادر و عالم و خیرخواه محض را در عمل دچار تزلزل می کند و ارتباط انسان ها با یکدیگر را تحت الشعاع تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم خود قرار می دهد. هدف از انتخاب رمان به عنوان بخشی از پژوهش الاهیاتی، اتخاذ روش حصرگرایانه و روش میان رشته ای بود تا با رویکرد ادبیات بتوان ابعادی از معنا را در سطحی متفاوت دید. در این مقاله ماهیت، مصداق، و کارکرد شر، نسبت انسان با شر، نسبت شر و گناه اولیه، و مواجهه کلیسا با شر، با تکیه بر دیدگاه متالهان قدیم و جدید ارتدوکس از یک سو، و مفاهیم الاهیاتی متن رمان برادران کارامازوف فئودور داستایفسکی از سوی دیگر، بررسی شده است. برخلاف دیدگاه الاهیات کاتولیک و پروتستان، گناه اولیه در الاهیات ارتدوکس موضوعیت چندانی ندارد. اعتقاد داستایفسکی به پاک بودن کودکان از گناه اولیه نیز هم راستا با سنت ارتدوکس است، اما علی رغم مواضع متفاوت ارتدوکس­ها، در رمان مذکور بخشایش همه گناهکاران مد نظر نویسنده است. همچنین، در الاهیات ارتدوکس از کارکردهای شر، معرفت نیک و بد است، اما در رمان مذکور این معرفت ارزشمند نیست. تاثیرپذیری داستایفسکی از الاهیات ارتدوکس در رمان برادران کارامازوف، و درهم آمیختگی، وابستگی و مکمل بودن شر و خیر از نتایج این پژوهش است.  

کلیدواژه ها:

شر ، ارتدوکس ، فئودور داستایفسکی ، برادران کارامازوف