شاهکار فراموش شده کاروانسرای عبدالغفارخان خلج

هدف این مقاله، معرفی کاروانسرای عبدالغفارخان خلج در روستای باغ شیخ و کنکاشی راجعبه تعیین قدمت آن است. این کاروانسرا از مهمترین کاروانسراهای ایران است که در اوایل دورهقاجار ساخته شده و میتوان آن را از حیث طراحی و ساخت با شاهکارهای دوره صفوی همتراز دانست.این مقاله مبتنی بر روش میدانی و استفاده از منابع مکتوب است. اما از آنجا که منابع منتشرشده درباره این کاروانسرا اندک است، ما به بررسی میدانی تکیه کرده ایم. این کاروانسرا کتیبه ایداشته است که کنده و برده شده است. اما کتیبه ساخت و وقف آب انبار روستای باغ شیخ، منبعبسیار مهمی برای تعیین ساخت و شناخت بانی کاروانسرا است. در طبقه بالای سردر کاروانسرا نیزیادگاری ها و یادداشت های متعددی بر در و دیوار توسط مسافران و رهگذران نوشته شده است. اینیادگاری ها هم اسناد بیار مهم و منحصر به فردی برای شناخت کاروانسرا به شمار می رود. وجود اینیادگاری ها کمبود اطلاعات در منابع مکتوب را جبران می کند.یافته های این مقاله تعیین شناخت بانی و تاریخ بنای کاروانسرا است. در منابع مکتوب، این بنارا از آثار دوره قاجار دانسته و پرونده ثبت آن در فهرست آثار ملی، قدمت آن را دوره زندیه ذکرکرده اند. حال آن که با بررسی یادگاری ها و کتیبه آب انبار، نشان داده ایم که این کاروانسرا دربیست سال اول حکومت فتحعلی شاه ساخته شده است. همچنین به احتمالاتی در خصوص تغییرمالکیت این کاروانسرا دست یافته ایم. بدین نحو که این کاروانسرا مانند آب انبار وقف شده است، امابعدا به قصد تصرف و تملک آن، کتیبه اش را کنده اند.

کلیدواژه ها:

کاروانسرا ، باغ شیخ ، دوره قاجار ، فتحعلی شاه قاجار ، وقف