ابعاد و مولفه های راهبردی فرماندهی نظامی بر اساس آموزه های امیرالمومنین، امام علی(ع)، در نهج البلاغه

مهم ترین عنصر نیروهای مسلح که موجب کارایی و حرکت به جلو سازمان می­ گردد، فرماندهی نظامی است. فرماندهی نظامی، حرف ه­ای تخصصی و ترکیبی از علم، هنر و تجربه است که علاوه بر مدیریت، جوهره اصلی آن را رهبری تشکیل داده و فکر، دل و جسم فرمان بران را تحت ولایت و هدایت خود قرار می­­دهد؛ همچنین نوعی اداره همه­ جانبه و امانتی از جانب خداوند، مردم و نظام اسلامی جهت خدمت­ گزاری، مجاهدت، هدایت و تربیت نیروهای تحت فرمان، اقامه ­ی حق و عدل و دفع باطل و ستم است که با بصیرت و آمادگی، امانت دار برترین ارزش ها و آرمان­های نظام می ­باشد. در نظام اسلامی، رفتار علوی به ­عنوان الگوی فرماندهی، تجلی اخلاص و صداقت، فداکاری و پاک دستی، کار خستگی ­ناپذیر و سعی در تعالی هر چه بیشتر علم و عمل در نیروهای مسلح می­ باشد؛ ازاین رو داشتن الگویی از سیره امیرالمومنین (ع) برای فرماندهی نظامی نیروهای مسلح، ضروری است. این مطالعه با هدف ارائه الگوی فرماندهی نظامی راهبردی، درصدد پاسخ به این سوال است که «آیا آموزه­ های امام علی (ع)، می ­تواند به الگوی فرماندهی نظامی رهنمون شود؟». سطح مطالعه، راهبردی و گردآوری اطلاعات، به روش داده بنیاد بوده که با روش تحلیل محتوای متن، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق گویای آن است که فرماندهی نظامی امیرالمومنین (ع) در سطح راهبردی، دارای ۱۴ بعد، شامل: رهبری، هدایت، ارتباط، انگیزش، اقتدار، مدیریت، شایسته گزینی، برنامه­ ریزی، هماهنگی، ارزیابی، کنترل، نظارت، پیگیری و تحکیم و تقویت می ­باشد. از پیوستگی ۳۲۰ مفهوم که به روش مطالعه موردی-زمینه­ای از نهج­ البلاغه استخراج گردیده، ۶۰ مولفه شکل ­گرفته و ترکیب مولفه ­ها نیز این ابعاد را به دست داده ­اند.

کلیدواژه ها:

امام علی (ع) ، نهج البلاغه ، مدل فرماندهی نظامی