بررسی تغییرات الگوی جریان در دشت موسیان و ارزیابی تاثیر آن در تغییر دینامیک منطقه

در حوضه دشت موسیان آبراهه های متعددی وجود دارد که به­ طور مرتب مسیر جریان های سطحی را تغییر داده، خسارت های فراوانی برای ساکنین این حوضه به­ بار می آورد. یکی از روش های جلوگیری و یا کاهش خطرات تغییر الگوی جریان، مهار و پخش جریان های سطحی بر روی مخروط ­افکنه های نفوذپذیر، اجرای عملیات سازه ای و بیولوژیکی می باشد. بنابراین، دو هدف در این پژوهش دنبال می­ شود: اول، مقایسه تغییرات الگوی جریان دشت موسیان در عرصه پخش سیلاب و عرصه مجاور (شاهد) که هیچگونه اقدامات سازه ای و بیولوژیکی در آن انجام نشده است. دوم، ارزیابی تاثیر این تغییرات در دینامیک و کاربری اراضی منطقه می ­باشد. برای این منظور، از تصاویر ماهواره ای لندست هفت و هشت سنجنده­ های +TM ،ETM ،ETM به ­ترتیب مربوط به سال های ۱۳۷۶، ۱۳۸۰ و ۱۳۹۲ استفاده شد. همچنین، روابط بین کمیت­ های مورفولوژیکی در عرصه پخش و شاهد قبل و بعد از پخش سیلاب محاسبه شد. سپس، تاثیر تغییرات الگوی جریان در دینامیک و کاربری اراضی منطقه ارزیابی شد. نتایج به ­دست آمده نشان داد، عملیات سازه ­ای و بیولوژیکی عامل اصلی تغییر الگوی جریان در این دشت است. روابط بین کمیت­ های مورفولوژیکی قبل و بعد از پخش سیلاب نشان داد که شاخص­ تراکم زهکشی از ۱.۵ به ۰.۹۴ کیلومتر بر کیلومتر­ مربع و نسبت انشعاب از ۳.۱۱ به ۱۱.۴۵ تغییر یافته است، که بیان کننده ثبات الگوی جریان در عرصه پخش سیلاب نسبت به شاهد می­ باشد. کنترل و کاهش سیلاب، تغذیه متوسط سالانه ۹.۱ میلیون­ مترمکعب، روند کاهشی میانگین نفوذپذیری در عرصه­ های پخش و شاهد به­ ترتیب نفوذ پایه ۱۳.۵۷ و ۱۷.۹۵ سانتی ­متر بر ساعت، کاهش ذرات شن و افزایش ذرات رس و سیلت در عرصه پخش نسبت به شاهد، افزایش سطح زیرکشت در حدود ۲۴۱۰ هکتار، افزایش تولید علوفه ۱۰۹ کیلوگرم بر هکتار، افزایش ۲۵۴۱۸۱ اصله درخت و تعداد ۶۲ حلقه چاه از دیگر نتایج تاثیر تغییر الگوی جریان در دینامیک و کاربری اراضی منطقه موسیان است.

کلیدواژه ها:

تصاویر ماهواره ای لندست ، پخش سیلاب ، دینامیک محیط ، شاخص تراکم زهکشی ، نسبت انشعاب