تعیین کمینه جریان زیست محیطی از سدها مبتنی بر کیفیت آب، مطالعه موردی: رودخانه طالقان

حفظ اکوسیستم رودخانه وابسته به کمیت و کیفیت رژیم جریان رودخانه است و احداث سدهای بزرگ باعث ایجاد تغییرات کمی و کیفی در رودخانه های پایین دست می شود، از این رو، ضرورت دارد که افزون بر کمیت نیاز آبی رودخانه ها، کیفیت آن­ ها نیز مورد توجه قرار گیرد. لذا، در این تحقیق، بازه ای به طول ۲۲ کیلومتر از رودخانه در پایاب سد طالقان واقع در استان البرز (۱۰۳ کیلومتری شهر کرج) با هدف تعیین کمینه جریان از نظر کمی مطابق با استاندارهای زیستی آبزیان انتخاب شد. بر این اساس، متوسط دبی سالانه و ماهانه رودخانه در چهار ایستگاه در بازه مورد مطالعه به فاصله تقریبی شش کیلومتر از یکدیگر برآورد شد. از آنجا که بین پارامترهای هیدرولیکی رودخانه مانند عمق و سرعت جریان با زیستگاه گونه هدف (مانند ماهی شاخص) رابطه وجود دارد، مقدار اندازه ­گیری شده میدانی برای تشخیص شرایط بهینه زیستگاه ­ها محاسبه شد. همچنین، در این بازه مطالعاتی، برای مقایسه تغییر احتمالی غلظت آلاینده ­ها، هر یک از پارامتر­های کیفیت آب با غلظت­ استاندارد آن برای زیست و بقای ماهی قزل آلا به عنوان شاخص اکولوژیکی استفاده و مشخص شد که از بین ۱۷ پارامتر فیزیکوشیمیایی کیفیت آب، پارامتر سولفات (SO۴) و غلظت آن را می­توان به عنوان مناسب ترین شاخص تعیین کمینه جریان زیست محیطی برای زیست ماهی قزل آلای خال قرمز در رودخانه طالقان در نظر گرفت که برای تعیین آن از آزمون مقایسه میانگین غلظت با غلظت های استاندارد پارامترهای کیفیت آب برای زیست ماهی قزل آلا از نرم افزار SPSS-۲۴ و روش One Sample T Test استفاده شد.

کلیدواژه ها:

آلودگی آب ، استاندارد زیستی ، شاخص اکولوژیکی ، غلظت آلاینده ها ، نیاز آبی