تاثیر درآمدهای نفتی بر بخش غیر قابل تجارت ایران: شواهدی از بروز بیماری هلندی

فرایند شکل گیری بیماری هلندی عمدتا در کشورهای با درآمد حاصل از فرش مواد خام صورت می گیرد. به دلیل تزریق مستقیم این درآمدها به بازار موجب تآثیرات زیادی براقتصاد و به تبع آن پیامدهای زیادی بر بازار خواهد داشت از این رو لزوم بررسی این پدیده در اقتصاد و نحوه عملکرد و پیامدهای آن برای نظام های اقتصادی، سیاسیدارای اهمیت می باشد. تشخیص بیماری هلندی کاری بسیار دشواریاست با این حال شاخص هایی همچون تقویت پول ملی و افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت کالاهای غیر قابل مبادله، افزایش واردات، کاهش سهم ارزش افزوده بخش های صنعت و کشاورزی از تولید ناخالص داخلی و جز اینها از جمله مواردی هستند که اقتصادیدانان به عنوان نشانه هایی از بیماری هلندی در اقتصاد ذکر می کنند. در این مقاله در بخش نخست به بررسی ماهیت و چیستی پدیده بیماری هلندی و نشانه های آن در اقتصاد ایران و همچنین برای بررسی بیماری هلندی در اقتصاد ایران به برآورد ارزش افزودن کالاهای غیر قابل مبادله (ارزش افزوده خدمات و مسکن) با استفاده از روش ARDL طی سال های ۱۹۵-۱۳۵۷ پرداخته شده است. در نهایت در این مقاله به بررسی راه های مقابله با این بیماری و همچنین به درمان این بیماری پرداخته ایم. نتایج حاکی از آن است که ارزش افزوده مسکن و خدمات در بلندمدت فقط تحت تاثیردرآمدهای نفتی و درآمدهای نفتی مثبت بر روی ارزش افزوده خدمات و مسکن دارد یعنی با افزایش درآمدهای نفتی قیمت کالاهای غیر قابل مبادله هم افزایش می یابد و این خود از وجوه بیماری هلندی در اقتصاد ایران خبر می دهد و در نهایت می توانیم با استفاده درست از دلارهای نفتی و رعایت قواعد بهینه مصرف آنها نه تنها می توان از ظهور و بروز پدیده بیماری هلندی جلوگیری کرد، بلکه مردم را از اثرات رفاهی موثبت نفت بیشتر بهره مند ساخت.

کلیدواژه ها:

بیماری هلندی ، درآمدهای نفتی ، نرخ ارز حقیقی ، اقتصاد ایران ، روش ARDL