تاملی بر معنای ایمان در آیین بودا

آیین بودا در زمره ادیان بزرگ جهان به شمار می آید و با جذابیت های خاص خود درصدد است حیاتی اخلاقی، آرمانی و متفکرانه را به ارمغان آورد. بودیسم با تاکید بر تامل و خودشناسی به جای اعتقادورزی و شعائرگرایی، معنای ایمان را متحول ساخت؛ هرچند آن را از صحنه زیست بشری محو نکرد. متون بودایی از ایمان (سدها) به بودا به مثابه راهنما/آموزگار به عنوان شرط لازم برای آغاز سلوک سخن می گوید؛ اما این ایمان، شرط کافی برای نجات نیست و هرکس می باید همچون بودا در جست وجوی حقیقت برآید تا با تحقق بودای درون خویش به اشراق دست یابد و خود، نجات را تجربه کند. این نکته که ایمان آغازین در بودیسم مستلزم نوعی معرفت است، اختلاف نظرهایی را در باب تقدم ایمان یا معرفت برانگیخته است؛ اما بی تردید ایمان کورکورانه و الزام آور در بودیسم مطرود است. در میان فرق گوناگون بودایی، سنت شین (آمیدابودا/سرزمین پاک) با اتکای کامل بر نیروی «دیگر» یا آمیدا و ذن بودیسم با اعتماد بر نیروی «خود» برای تحقق ذهن حقیقی، به عنوان دو مدل ایمانی شین جین و چوشین مطرح شده اند. در این مقاله، پس از واکاوی معنای ایمان در متون بودایی، این دو مفهوم ایمانی در مقایسه با ایمان مسیحی و نیز واژه های قرین با سدها به ویژه بهکتی بررسی شده اند.