نقش اجبار، اکراه، اضطرار در ازدواج در فقه و حقوق

در کشوری که مطابق تمدن اسلامی اداره می گردد، باید ازدواج در تمام ابعاد آن به درستی انجام شود؛ یکی از شرایط عقد ازدواج احتیار، قصد و رضایت است. اجبار به ازدواج باعث کمرنگ شدن تاثیر ازدواج می شود، که از زمان های دور تاکنون به اشکال مختلف بر زندگی افراد حاکم بوده است. اضطرار، اجبار و اکراه در قانون، اغلب مترادف به کار می روند، ولی در تعاریف فقهی تفاوت هایی وجود دارد. اجبار در برخی از موارد، سبب سلب اراده شخص مجبور می شود، برخلاف اکراه. همچنین تحقق اکراه منوط به تهدید و حصول خوف است، برخلاف اجبار؛ اجبار باید از سوی حاکم و حکومت باشد بر خلاف اکراه که غالبا از سوی غیر حاکم صورت می گیرد. اکراه در نکاح با اضطرار در ازدواج تفاوت دارد. چنانچه بر زوجین، فشار مادی یا معنوی به وسیله شخصی، وارد شود و او را وادار به عقد نماید، ازدواج اکراهی نامیده می شود، این عقد صحیح نیست زیرا فاقد رضاست. اما اگر کسی در نتیجه اضطرار، اقدام به نوع ازدواج کند، مکره محسوب نشده چرا که رضا موجود است و معامله اضطراری معتبر خواهد بود. طبق نظر فقهای امامیه، ترویج اجباری صحیح نیست، بنابراین، امر نکاح بالغه ی باکره، مطابق قانون مدنی ایران می بایستی با اذن و اجازه ی مشترک ولی و دختر صورت گیرد و در غیر این صورت، این عقد نکاح اگر فقط توسط ولی انجام شود، فضولی محسوب می شود که استواریش، منوط به تائید بعدی دختر است و اگر دختر، نارضایتی خود را ابراز دارد، عقد باطل خواهد بود.

کلیدواژه ها:

ازدواج ، اجبار ، اکراه ، اضطرار ، قصد ، رضا ، فضولی