توزیع زمانی و مکانی ردپای آب و کارایی مصرف آب جو در مناطق مختلف ایران

تحقیق حاضر به منظور ارائه راهکارهای پایدار در مدیریت منابع آب با استفاده از مفهوم ردپای آب و کارایی مصرف آب جو در سطح ملی انجام شد. در ابتدای تحقیق استان های کشور مطابق اقلیم نمای دومارتن طبقه بندی شدند. سپس ردپای آب سبز، آبی، خاکستری و سفید در تولید جو و کارایی مصرف آب در اقلیم های مختلف و مراکز استان ها طی دوره آماری ۱۳۹۶-۱۳۸۷ محاسبه شد. همچنین پهنه بندی مکانی و زمانی ردپای آب و کارایی مصرف آب انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین ردپای آب سبز در اقلیم مرطوب و مدیترانه ای شمال کشور ایستگاه های رشت (۵۳/۵۹۲ مترمکعب بر تن)، گرگان (۸۶/۵۷۰ مترمکعب بر تن) و ساری (۳۶/۵۴۳ مترمکعب برتن) و کمترین آن در اقلیم فراخشک، ایستگاه یزد با ۲۱/۱۲۴ مترمکعب بر تن به دست آمد. ایستگاه زاهدان با اقلیم فراخشک بیشترین ردپای آب آبی (۰۱/۷۸۷ مترمکعب بر تن) و رشت با اقلیم مرطوب کمترین آن (۷۳/۸۶ مترمکعب بر تن) را دارا بود. بیشترین مقدار ردپای آب خاکستری مربوط به ایستگاه های زاهدان (۴/۳۹۰ متر مکعب بر تن) و بوشهر (۱۱/۳۹۰ متر مکعب بر تن) و کمترین مقدار آن در ایستگاه همدان (۶۷/۲۳۹ متر مکعب بر تن) بود. از نظر ردپای آب سفید بیشترین آن در ایستگاه زاهدان (۲/۱۹۵۶ مترمکعب بر تن) و کمترین آن مربوط به ایستگاه رشت (۹۹/۵۱۵ مترمکعب بر تن) بود. توزیع مکانی کل ردپای آب نشان داد بیشترین ردپای کل آب در جنوب شرقی کشور و اقلیم فراخشک بود و کمترین آن در نواحی شمالی و غربی کشور مشاهده شد. نتایج پهنه بندی کارایی مصرف آب نشان داد بیشترین کارایی مصرف آب در مناطق غربی کشور مشاهده شد و هرچه به سمت مرکز و شرق کشور برویم، مقدار آن کاهش یافت. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت مناطق شمال و غرب کشور برای کاشت جو مناسب تر می باشد. همچنین با توجه به کمبود آب در مناطق با اقلیم فراخشک و بالابودن ردپای آب در این مناطق از کشت جو در این مناطق خودداری شود. در این مناطق کشت محصولات با نیاز آبی کمتر و عملکرد بالاتر مورد برنامه ریزی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

اقلیم ، آب سبز ، آب سفید ، شاخص تامین نسبی آب