پهنه بندی و تحلیل ژئومورفولوژیکی سیلاب رودخانه دینور (استان کرمانشاه) با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS

 سیل متداول ترین مخاطره طبیعی است که تکرار وقوع آن در حال افزایش و خطرات مرتبط با آن در حوضه­های شهری و روستایی از اهمیت جهانی برخوردار است. هدف این پژوهش پهنه­بندی مخاطره سیلاب رودخانه دینور در استان کرمانشاه است؛ بنابراین جهت شبیه سازی سیلاب از مدل عددی HEC_RAS استفاده شد و از طریق الحاقی HEC–GEORAS در محیط GIS و پردازش داده­های ژئومتری به کار گرفته شد. با استفاده از نرم­افزار SMADA، دوره بازگشت دبی پیک لحظه ای محاسبه شد و پهنه سیلاب با دوره بازگشت­های مختلف ۲ و ۳، ۵،۱۰، ۲۵،۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ سال منطقه شبیه­سازی شده است و با کمک مدل رقومی عمق آب و لایه کاربری­ اراضی، میزان خسارت با استفاده از معادله تابع عمق و خسارت در دوره بازگشت­های ۲۵ سال، ۵۰ و ۱۰۰ سال محاسبه شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که پهنه گسترش سیلاب در دوره بازگشت ۲۵ سال ۳۴/۴۰ کیلومترمربع و در دوره بازگشت ۵۰ سال ۵۱/۴۳ و در دوره بازگشت ۱۰۰ سال، ۲۸/۴۴ کیلومترمربع را تحت مخاطره قرار داده­ است. از نظر خسارت، سیل با دوره بازگشت ۲۵ سال یک سیل مبنا در نظر گرفته شده است که خسارت قابل توجهی را نشان می­دهد که تمام مزارع زراعی را تحت پوشش قرار می­دهد، ولی سیل در دوره بازگشت­های کمتر قسمت­هایی از مزارع را تحت تاثیر قرار می­دهد اما قابل کنترل است؛ درحالی که سیل­های ۲۵ و ۵۰ و ۱۰۰ ساله بسیاری از مراکز روستایی و مزارع را کامل تحت مخاطره قرار داده است با توجه به نتایج میزان خسارت سیلاب ۱۰۰ ساله نسبت به ۲۵ ساله، در حدود ۷۰ درصد و نسبت به ۵۰ ساله به طور متوسط ۸۵ درصد بیشتر بوده است که لزوم کنترل سیلاب جهت مدیریت پایدار ضرورت دارد.

کلیدواژه ها:

پهنه بندی سیلاب ، رودخانه دینور ، مدل عددی HEC-RAS