کاربرد کلمه قلندر در ضرب المثل های فارسی

قلندران جماعتی از صوفیه ی ملامتی بودهاند که ملامت نفس و عدم تظاهر به آداب و رسوم اجتماعی و مذهبی را تا مرزبی قیدی و تخریب عادات می کشاندند. قلندریه در حدود قرن هفتم هجری در خراسان، هند، شام و بعضی بلاد دیگر شهرت و فعالیت داشته اند. البته سابقه ی قلندریه از قرن هفتم فراتر می رود؛ اما اوج شهرت آنان در این زمان بوده است. آنچه مسلم است و شواهد نشان میدهد، کلمه ی قلندر در آغاز به معنی مکان تجمع اعضای این فرقه از تصوف بوده که آنان را قلندری می خوانده اند. لغت قلندر از قرن ششم به بعد به معنی شخص به کار رفته است. قلندر را به همه ی صفات ممتاز آن در اشعار شاعران میتوان یافت، بیشتر شعرا کلمه ی قلندر را به مناسبتی به کار برده اند. در بسیاری از اشعار شاعران به آداب و رسوم قلندران اشاره شده و برخی از این اشعار تبدیل به ضرب المثل شده است. در این مقاله با استناد به کتب معتبر ابتدا واژه ی قلندر و پیشینه ی قلندریان بررسی شده و سپس به آداب و رسوم آنها و ارتباط ضرب المثل های فارسی قلندر با آداب و رسوم قلندران پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

قلندر ، قلندریه ، قلندریات ، تصوف ، ملامتیه ، ضرب المثل