اثر زئولیت و منبع نیتروژن بر کاهش آبشویی نیتروژن از یک خاک آهکی زیر کشت ریحان در شرایط گلخانه

تاکنون اثر اصلاح­کننده­ی زئولیت که برای بهبود ویژگی­های فیزیکو-شیمیایی خاک و افزایش راندمان مصرف نیتروژن و کاهش تلفات آن استفاده می­شود برآبشویی نیتروژن حاصل از منابع مختلف نیتروژن بررسی نشده است. بنابراین در پژوهش حاضر،تاثیر کاربرد ۴ سطح زئولیت کلینیپتولیت (۰، ۱۵،۳۰ ، ۴۵ گرم در کیلوگرم خاک) بر آبشویی نیتروژن حاصل از تیمارهای کودی مختلف (بدون کود (شاهد) و مقادیر ۱۵۰ میلی­گرم نیتروژن در کیلوگرم خاک از سه منبع اوره، سولفات آمونیوم و کلات نیتروژن) در یک خاک آهکی تحت کشت گیاه ریحان ((Ocimum basilicum سبز اردستانی در شرایط گلخانه انجام شد. در چهار مرحله زه­آب گلدان­ها جمع­آوری شد و غلظت نیترات زه­آب و مقدار آمونیوم، نیترات و نیتروژن کل خاک پس از برداشت گیاه اندازه­گیری شد. کاربرد سطوح ۱۵، ۳۰ و ۴۵ گرم زئولیت سبب افزایش میانگین غلظت آمونیوم خاک به­ترتیب به­میزان ۱۶%، ۱۳% و ۲۲ درصد و میانگین غلظت نیترات به­ترتیب به­میزان ۵۰%، ۱۳۰% و ۱۷۰ درصد در مقایسه با شاهد شد. کاربرد سطوح ۳۰ و ۴۵ گرم زئولیت نیز سبب افزایش میانگین غلظت نیتروژن کل خاک به­ترتیب به­میزان ۴۲% و ۲۸ درصد در مقایسه با شاهد شد (هرچند افزایش ۲۸ درصدی از نظرآماری معنی­دار نبود). تنها کاربرد ۴۵ گرم زئولیت نیترات زه­آب در مراحل مختلف را به­طور معنی­داری کاهش داد. میزان آمونیوم، نیترات و نیتروژن کل در خاک­های تیمار شده با کلات نیتروژن بیش از سایر منابع کودی مورد استفاده بود. همچنین نیترات زه­آب خروجی در همه مراحل در خاک­های تیمار شده با کلات نیتروژن به­طور معنی­داری کمتر از سایر کود­ها بود. به­طور کلی زئولیت سبب نگهداشت بیشتر و آبشویی کمتر نیتروژن شد. از میان تیمارها، کاربرد ۴۵ گرم زئولیت و کلات نیتروژن اثر بیشتری بر نگهداشت نیتروژن در خاک و کاهش آبشویی آن داشتند. بنابراین توصیه می­شود پس از انجام آزمایش­های تکمیلی در مزرعه، درصورت تایید نتایج این آزمایش گلخانه ای، تیمارهای مناسب برای کاربرد در مزرعه استفاده شوند.

کلیدواژه ها:

آمونیوم ، اوره ، سولفات آمونیوم ، کلینویتیلولیت ، کلات نیتروژن ، نیترات