پتروگرافی، ژئوشیمی و سازوکار دولومیتی شدن توالی های پرکامبرین پسین در برش چپقلو، جنوب شرق زنجان

برش چپقلو در فاصله ۹۰ کیلومتری جنوب شرق شهر زنجان و در کوه های سلطانیه قرار دارد. مطالعه حاضر درباره نهشته های پرکامبرین پسین شامل سازند بایندور به ضخامت ۶۰۵ متر و متشکل از شیل با میان لایه های دولومیتی و بخش دولومیت زیرین سازند سلطانیه به ضخامت ۱۰۰ متر انجام شده است. مطالعه های پتروگرافی و ژئوشیمیایی (XRD ICP-OES) دولومیت های این دو سازند نشان داد این برش دارای ۵ نوع دولومیت به شرح زیر است: ۱. دولومیت های بسیار ریزبلور؛ ۲. دولومیت های ریزبلور؛ ۳) دولومیت های متوسط بلور؛ ۴. دولومیت های متوسط تا درشت بلور؛ ۵. سیمان دولومیتی. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهند بیشترین تنوع دولومیت ها در برش یادشده به انواع دولومیت های ریزبلور و متوسط بلور مربوط است. دولومیت های بسیار ریزبلور به دیاژنز اولیه مربوط هستند. دولومیت نوع دوم از تبلور دوباره دولومیت نوع اول تشکیل شده است. دولومیت های نوع سوم تا پنجم در مراحل آخر دیاژنز و در اثر سیالات دولومیت ساز (احتمالا آب های بین حفره ای) تشکیل شده اند. سازوکار دولومیتی شدن برای دولومیت نوع اول الگوی سبخا، دولومیت های نوع دوم از نوع تدفینی کم عمق و دولومیت های سوم تا پنجم از نوع تدفینی عمیق است. مطالعه های ژئوشیمیایی نشان می دهند مقدار کم استرانسیم در دولومیت های درشت بلور این برش نسبت به آب دریا و دولومیت های عهد حاضر و حتی نسبت به دولومیت های بسیار ریزبلور نشان از درشت بلورشدن و عمق تدفین بیشتر این دولومیت ها دارد.مقدار فوق العاده زیاد آهن و منگنز در دولومیت های برش چپقلو نسبت به دولومیت های عهد حاضر و آب دریا نشان دهنده تشکیل این دولومیت ها در شرایط احیایی و حضور باکتری های احیاکننده سولفات است.

کلیدواژه ها:

ژئوشیمی ، دولومیتی شدن ، پرکامبرین پسین ، چپقلو ، زنجان