گونه ای کنایه آمیغی در غزل صائب

این جستار به تحلیل دوباره و تکمیلی صناعت «استعاره ایهامی کنایه» و انواع آن در غزل های صائب می پردازد. صناعات شعری از جمله عواملی هستند که برجستگی آن­ها در شعر هر شاعر، سبک منحصر و مختص به خود او را می سازد. یکی از انواع صناعات و شگردهای شعری، صنایع کنایه­محور یا کنایه های آمیغی است. این صورت های ادبی همان­طور که از نامشان پیداست، صناعاتی آمیغی­اند که در آن­ها کنایه به عنوان محور و مرکز با صناعاتی دیگر می­ آمیزد و این آمیختگی، صناعات پیچیده تازه­ای را فراهم می آورد. یکی از انواع این صنایع کنایه محور، کنایه ا­ی است که با استعاره و ایهام و گاه افزون بر این دو با تشبیه می آمیزد؛ سابقه این صناعت- که اخیرا نام «استعاره ایهامی کنایه» برای آن پیشنهاد شده است ـ در ادب فارسی به حکیم باژ، باز می رود و در شعر حافظ، نمود بارزی دارد، ولی برجستگی چشم­گیر آن در سبک هندی است؛ به گونه ای که نادیده انگاشتن آن به ویژه در غزل صائب، انکار یکی از برجسته ترین ویژگی های سبکی آن است. این شگرد آمیغی از این طریق پدید می­آید که شاعر کنایه­ای را به پدیده ا­ی عاریت دهد که در عالم واقع، صورتی همانند آن، ولی با مفهومی دیگر، در خود پدیده باشد. در این پژوهش دریافته خواهد شد که این صناعت، از مهم ترین ابزارهایی است که صائب را در آشکار کردن ویژگی ممتاز شاعرانه خود، یعنی توان بی نهایت وار خلق مضمون های رنگین، یاری کرده است.

کلیدواژه ها:

صائب ، سبک ، مضمون ، صنایع کنایه محور ، کنایه های آمیغی ، استعاره ی ایهامی کنایه