تجزیه و تحلیل عامل های موثر بر عملکرد دانه و گزینش ژنوتیپ های برتر در ۲۰ لاین سورگوم دانه ای

به منظور مطالعه تجزیه و تحلیل چند متغیره و تجزیه به عامل ها برای دستیابی ارتباط برخی از صفات کمی با عملکرد دانه و انتخاب ژنوتیپ های برتر، بیست لاین سورگوم دانه ای حاصل از طرح های کراسینگ بلوک به همراه شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی بلوچستان در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژتوتیپ ها برای میانگین مربعات اکثر صفات به جز روز تا جوانه زنی و تعداد برگ تفاوت معنی داری وجود داشت. رگرسیون چند متغیره خطی نشان داد که در محیط مساعد (عدم وجود تنش شدید خشکی و دما) اثر مستقیم وزن هزار دانه و طول خوشه برعملکرد دانه مثبت بود (به ترتیب ۱۵۶/۰ و ۸۷۷/۰). بنابراین وزن هزار دانه و طول خوشه مهمترین جزء عملکرد دانه در سورگوم محسوب شده و افزایش عملکرد دانه از طریق گزینش برای آن امکان پذیر است. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر، ژنوتیپ ها به دو گروه دسته بندی شدند. با انجام تجزیه به عامل ها از طریق استخراج ریشه های راکد، چهار عامل در مجموع ۵۶/۸۳ درصد تغییرات داده ها را توجیه کردند. نتایج حاصل از بررسی ضرایب عاملی، اهمیت صفات وزن هزار دانه، طول خوشه و صفات مربوط به خصوصیات رویشی (روز تا گلدهی، تعداد برگ و روز تا جوانه زنی) در گزینش ژنوتیپ ها را نشان داد. در مجموع از این آزمایش ژنوتیپ های KGS۱، KGS۴، KGS۶، KGS۸، KGS۱۲، KGS۱۳ و KGS۱۷ با توجه به عملکرد دانه بالاتر از شاهد و همچنین برتری نسبی در طول خوشه و وزن هزار دانه، به عنوان ارقام برتر برای انجام آزمایشات تکمیلی پایداری انتخاب شدند.

کلیدواژه ها:

تجزیه به عامل ها ، تجزیه تحلیل چند متغیره ، سورگوم دانه ای ، عملکرد دانه