تاثیر مواد مادری و تحول خاک بر ویژگی های ژئوشیمیایی خاک های جنگلی منطقه فومن- ماسوله

عوامل زمین شناختی و پدولوژی نقش بسیار مهمی بر توزیع عناصر در خاک های بکر دارند. به منظور تعیین نقش این عوامل بر غلظت و توزیع عناصر اصلی در خاک، شش ماده مادری مختلف، شامل فیلیت (Ph)، تونالیت (To)، پریدوتیت (Pe)، دولریت (Do)، شیل (Sh) و سنگ آهک (Li) در منطقه فومن- ماسوله شناسایی و نحوه تشکیل و تکامل خاک های درجا در این مواد مادری مطالعه شد. غلظت کل عناصر Si، Al، Ca، Mg، Fe، Mn، K، Na، Ti و P در کلیه افق های پدوژنیک و ژئوژنیک تعیین و نقش ترکیب ژئوشیمیایی و کانی شناسی مواد مادری، هم چنین تاثیر فرآیندهای خاک سازی، بر غلظت کل عناصر مذکور در خاک بررسی شد. حداکثر غلظت Fe۲O۳ و MgO در خاک های با منشا Pe و Do مشاهده شد، این خاک ها دارای غلظت های پایینی از SiO۲ و Al۲O۳ هستند. این روند با ترکیب ژئوشیمیایی سنگ های مادری هم آهنگ است. از طرف دیگر، مقدار FeCBD در این خاک ها حداقل بود، این امر بیانگر توسعه کم این خاک ها و، به همین دلیل، تاثیر عامل وراثت بر فراوانی آهن است. در مقابل، مقایسه Fe کل و FeCBD در خاکرخ های Li۱، Sh۲ و To۲ نشان داد که تحول نسبی این خاک ها بیشتر از سایر خاکرخ هاست. شدت تهی شدن Si در خاکرخ های Ph۱، To۲ و Sh۲ نسبت به سنگ بستر، بیشتر از خاک های Pe و Do است؛ این عنصر در خاک های آهکی غنی شده است. فراوانی MnO در خاک های Pe و Do تحت کنترل مواد مادری بوده، حال آن که در خاک های شیلی، تاثیر عوامل خاک ساز، به ویژه شرایط اکسیداسیون و احیا، بر رفتار این عنصر بیشتر است. اشکال تبادلی Ca و Na بیشتر تحت تاثیر خصوصیات خاک بوده و کمتر تحت کنترل نوع ماده مادری می باشد. با وجود توزیع مجدد کلیه عناصر اصلی در اثر فرآیندهای خاک سازی، نقش عامل وراثت بر غلظت عناصر Si، Al، Mg، Fe، K و Ti بیشتر از عوامل خاک ساز است.

کلیدواژه ها:

Major elements ، Soil geochemistry ، Pedogenesis ، Lithology ، عناصر اصلی ، ژئوشیمی خاک ، پدوژنز ، سنگ شناسی